Belirli bir ödeme periyoduna göre yatırım yapılmış olan malların üzerinde ihracat yapılması ve vade süresi dolduğundan ödemesi yapılacak alacakların, banka veya bir finansman kuruluş tarafından doğrudan satın alınması sürecine forfaiting denmektedir. Alacakları satın alacak kişi veya kuruluşlara yani bu işleme yapanlara forfaiter denir. Alacaklı mal veya hizmeti doğrudan satış yapan kişilere forfaitist denir. Forfaiting yapılırken temel amaç olarak dış ticaret yapıldığında işlemler vade sürelerinden ötürü uzun olmasına dayalıdır fakat ulaşabilme süreci kısa vadede olarak tanımlanır. İhracat yapan kişiler genel olarak uzun vadeye bağlı yurtdışına dayalı ticarette bulunan risklerden kurtulmak ve istedikleri tutara kısa vadeyle ulaşmak istemektedirler. Forfaitingi önemli bir işlem yapan noktalarından bir tanesi olarak ihracat yapan kişileri birçok faktörden kurtarması olmuştur. Yapılan işlemlerde temel risk olarak tanımlanan ülke riski, döviz kur riski, faiz oranı veya ticari risk gibi konularda forfaiting ihracat yapan kişileri korumaktadır.
Forfaiting Tarafları Nelerdir?
Forfaiting işlemlerde dört taraf bulunmaktadır. Bu taraflar ihracatçıların kredibilitesinin yüksek olduğu zamanlarda forfaitingin garanti istememesi üzerine üçe düşebilmektedir. İşlemde yer alan taraflar şu şekildedir;
· Forfaitist: İşlemde alacak hakkını satan yani malı ihraç eden ihracatçıdır. İhracı yapan kişi alacağını temsil eden kıymetli evrakları forfaiter’a satarak bedel ödenmeme riskinden kurtulmuş olur.
· Forfaiter: İşlemde alacak hakkını satın alan uzman kuruluş veya bankalardır. İhracatçının alacağını temsil eden kıymetli evrakları ödenmeme durumunda ihracatçıyı sorumlu tutmama koşuluyla satın ve işlemde bütün riskleri forfaiterler üstlenmektedir.
· İthalatçı: Alacak hakkını temsil eden senet veya poliçede muhatap olan kişi ve kurumlara ithalatçı denir. Forfaiting anlaşmasında rolü yoktur fakat ihracatçı kıymetli evrakları forfaiter’a sattığı zaman işleme otomatik olarak dahil olmaktadır.
· Garantör: İthalatçı kişi ve kurumların ödemelerini garantin altına alan kuruluşlardır. Aval bankası olarak adlandırılmaktadır. Ödenmeme riskini ortadan kaldırmayı taahhüt eder ve forfaiter’ın elinde bulunan kıymetli evrakların bedelini ödemekle yükümlüdür. Ödemeyi tamamlayan garantör, garanti verdiği ithalatçıya başvurarak kendisi adına yapmış olduğu kıymetli evrak tutarını talep eder. İhracatçının kredibilitesi yüksek olduğu bazı zamanlarda işlemin dışında tutulmaktadır.
Forfaiting İşleyişi Nasıldır?
Belirli ödeme planlarına göre tahsil edilebilecek alçakların uzmanlaşmış bir kuruluş veya banka tarafından satın alınmasına, ağırlıklı olarak yatırım malları ihracatına dayalı olan işlemdir. Alacağı satan kişiye forfaitist, satın alan kuruluşa forfaiter denir. Alacağın kesin olarak satılması amacı güdülmektedir. Ticaret yapan kişi ihracat işlemi dolayısıyla uzun vadede kavuşacağı alacaklarına kısa vadede ulaşabilmektedir. Uzun vadeli ve yurt dışı satışlarından doğan risklerden kurtulmuş olur ve dış ticaret işleminin gerçekleşmesini sağlar.
Forfaiting Avantajları Nelerdir?
- İhracatçı kişi ve kurumların likiditesini arttırır.
- İhracatçı kişi ve kurumların kredi alabilmek kapasitesini arttırır.
- İhracatçı açısından risk bulunmaz.
- Vadeli satışa bağlı takip sorunu veya ekstra tahsil gibi masraf bulunmaz.
- İhracatçı kişi ve kurumların rekabet gücünü arttırır.
- İthalat yapan firma maliyeti kesin ve önceden bilme avantajına sahiptir.
- Satıcı kişinin riskten korunduğunu bilmesi ithalatçı firmaya pazarlık avantajı sağlar.
- Gayrinakdi kredi kullandığından nakdi kredi kullanma imkanı devam eder.
Forfaiting Özellikleri Nelerdir?
- İhracat dayalı yatırım mallarını kapsar.
- Vade süresi 6 ay ile 10 yıl arasındadır.
- Forfaiter alacakları sabit oranlar üstünden iskonto eder.
- Alacaklı kişilerin güvence altına alınması garanti (aval) mektubu ile sağlanmaktadır.
- Poliçe ve bonolar rücu edilmeksizin genellikle üç kez ciro edilebilir.
- Risk yüksekse satıcıya rücu edilemez fakat alıcıdan garantör göstermesi istenir.
- Satıcı kişinin nakit olarak alacağına kavuşması esas alınır.
- İşlem sırasında oluşabilecek kur riski, faiz riski ve ülke riskini forfaiter üstlenmektedir.
- Faiz oranlarının yükselmesi dolayısıyla sabit faizli olan bu türe talep artmaktadır.
- İşlem tek seferli olması bakımından önemlidir.
- Finansman, hizmet ve teminat temel fonksiyonlarıdır.
Forfaiting Dezavantajları Nelerdir?
- Sabit faizli bir finansmandır.
- Ödemeler hemen yapılmadığında ithalatçı kredi kullanma hakkını saklı tutar.
- İthalatçı nakit kredilerini kullanmak zorunda kalmaz.
- Vadeli alacak nakde dönüşür ve likiditeyi arttırır.
- Aval ve garantiler finansman maliyetini arttırır.
- Anlaşmazlık halinde bono ve poliçeler ithalatçı için olumsuzluk yaratabilir.
- Forfaiter’ın istebileceği yüksek komisyon ihracatçı ve ithalatçının aleyhinedir.
Forfaiting Ne İçin Kullanılır?
İhracata dayalı finansman tekniklerinden bir tanesidir. İhracatçının vadeli satışlar dolayısıyla yüklendiği riski ihracatçının omuzlarından alan ve bu yöntem sayesinden para kazanan finansal kurumlar aracılığıyla yapılır. İşlemlerde genel olarak olarak ithalatçının borcu karşılığında ihracatçıya verdiği bono ve poliçeler kullanılır. İşlemler gerçekleştirildikten sonra ihracatçının yükümlülüğü kalmamaktadır. İşlemde tüm risk ve sorumluluğu üzerine alan forfaiter, aldığı senetleri belirli oranlarda iskonto ederek ihracatçıya ödeme yapar.
