Bir eşya sahibine mülkiyet hakkı vermek hukuki olarak irtifak hakkını belirtmektir. Mülkiyet haklarının toplu halde eşya sahibinde bulunması mutlak mülkiyet olarak tanımlanırken, bazı durumlarda taşınmaz üzerindeki haklardan ancak bazıları kullanılabilir. Kasıtlı olarak başkasına devredilmesi veya durum gereği kullanılamıyor olması eşyanın mülkiyet sahibini değiştirmemektedir. Bu sebeple irtifak hakkının diğer adı kullanım hakkıdır. Taşınmaz sahibinin taşınmazının bir başka kişinin yararlanması veya kullanması için izin verdiği ayni bir haktır. Taşınmazın üzerindeki faydaları ve hakları taşınmaz sahibi tarafından kısıtlanırken, hakkı kullanan kişiye de taşınmaz üzerinde çeşitli haklar verilmektedir. Kanuna göre mülkiyet hakkı sınırlanır ve taşınmaz üzerinde bulunan bazı hakları kullanamamaktadır.
İrtifak Hakkı Ne Demek?
Herhangi bir gayrimenkul sahibine başka bir gayrimenkul üzerinde bulunan kullanım hakkını sınırlanmasına yarayan hakka irtifak hakkı denmektedir. Yani taşınmaz sahibinin sahip olduğu hakları sınırlayarak, taşınmazı bir başka kişinin kullanmasına veya ondan yararlanması izin verdiği hakka denir. Ayni bir hak olarak tanımlanır ve hak sahibine gayrimenkulü kullanma hakkı tanımaktadır. Kullanım hakkı olarak da bilinir ve bedelli veya bedelsiz olarak verilebilmektedir. Bu hakkın verilebilmesi için tapuya gidilerek hak tapu kütüğüne tescili yapılmalıdır. Olumlu veya olumsuz şekilde irtifak hakkı yapılabilir. Hakkın verildiği kişi hakkı aktif olarak kullanıyorsa bu hak olumludur. Hakkın veren kişi malikin kullanmasına engel olacak bir şekilde kullanıyorsa bu hak olumsuzdur. Bu hakka örnek olarak manzara kapatmama hakkı gösterilebilir. İrtifak haklarında mutlaka olması gereken resmi sözleşme bulunmaktadır. Resmi sözleşmeler genel olarak senet şeklinde düzenlenir. Tescilinde veya kazanımında mülkiyet haklarına dair hükümlerde uygulanmaktadır.
İrtifak Hakkı İşlemleri Nelerdir?
Kişinin sahip olduğu gayrimenkul üzerindeki hakların bir kısmını kısıtlamak veya gayrimenkulü belirli bir şekilde kullanma mecburiyeti getirmek irtifak hakkıdır. Diğer gayrimenkul sahibine arsasının bir bölümünü yol olarak kullandırması gerekebilir. Bu durumda gayrimenkulün bir kısmı kullanılarak yol açılır. Bu işlemle birlikte yola cephesi olmayan diğer gayrimenkul için bu şekilde irtifak hakkı kurulmuş olur.
İrtifak Hakkı Çeşitleri Nelerdir?
İrtifak hakkı üç çeşittir. Bu haklar şu şekilde özetlenebilir;
· Gayrimenkul üzerinde veya altında inşaat yapma hakkı üst haktır.
· Gayrimenkulde bulunan su kaynağından faydalanma hakkı kaynak hakkıdır.
· Başkasının arazisinden geçme hakkı ise geçit hakkıdır.
İrtifak Hakkı Nasıl Bir Haktır?
İrtifak hakkı ayni bir haktır. Taşınmaz sahibinin taşınmazının bir başkasının kullanmasına veya yararlanması izin verdiği kullanım hakkı olarak bilinen haktır. Taşınmaz sahibi taşınmazının kullandırırken hakkı kullanan kişiye kısıtlama yapabilir. Buna karşılık hakkı kullanan kişiye ise taşınmaz üzerinde bir takım haklar verilmektedir. Bu hakkın verilmesiyle birlikte taşınmaz sahibinin mülkiyet hakkı sınırlanmakta ve taşınmazı üzerindeki bazı haklarını kullanamaz duruma gelmektedir.
İrtifak Hakkı İşlemi Nasıl Yapılır?
Taşınmazlar üzerinde irtifak hakkı yapılabilmesi için resmi bir sözleşme şarttır. Yapılan bu sözleşmelerde hakların kazanılması ve bunların tescili mülkiyet haklarına dair bazı hükümleri içermesi gerekmektedir. Yine sözleşmelerde şekil şartının geçerli olması ve sağlanması için resmi senet şeklinde düzenlenmesi gerekmektedir. İrtifak hakkının başlama ve bitiş süreleri, taşınmazı kullanmak için konulan tüm şartlar, taşınmazla ilgili bilgiler detaylı şekilde yer almaktadır.
İrtifak Hakkı İle İntifa Hakkı Arasındaki Fark Nedir?
Kanun içerisinde düzenlenmiş olup taşınır, taşınmaz malların kullanım haklarını içeren haklara irtifak hakları denir. Kullanım ve rıza göstermeyi, mülkiyete özgü bazı hakların kullanmasından ayıran ayni haklardır. Eşyaya ve şahsa bağlı olarak ikiye ayrılmaktadır. İntifa hakkı ise buna karşılık taşınır, taşınmaz mallar üzerinde tam kullanma ve yararlanma yetkisi tanımaktadır. Hak sahibine zorunlu olarak ayrılmaz bir şekilde bağlanan intifa hakkı bu
yolla gerçek kişi üzerine de tesis edilebilmektedir.
İrtifak Hakkı İle Kullanma İzni Süresi Sona Erdiğinde Ne Yapılmalıdır?
İrtifak hakkı veya kullanma izni sözleşmenin sona ermesi veya feshedilmesi halinde bağ kurulan taraflardan veya üçüncü kişilerce herhangi bir hak ve talepte bulunulamaz. Özel hükümleri saklı kalmak kaydıyla, hazine taşınmazı üzerindeki tüm yapı ve tesisler tazminat veya bedel özenmeksizin hazineye intikal etmektedir. Sağlam ve işler durumda olan tesisler için kullanma izni bulunanlar hak ve talepte bulunamazlar.
İrtifak Hakkı İçin Gerekli Evraklar Nelerdir?
Gayrimenkulün bağlı bulunduğu Tapu ve Kadastro Müdürlüklerine gidilerek irtifak hakkı sözleşmesi için gereken evraklar ibraz edilmelidir. Gerekli evraklar arasında şunlar yer almalıdır.
- İrtifak hakkına sahip olacak iki gayrimenkulün tapu senedi
- Tarafların kimliklerinin aslı ve üç adet fotokopisi
- Gayrimenkul sahibinin vekili başvuracaksa vekaletname örneği
İrtifak Hakkı Devredilebilir Mi?
Sözleşmelerde aksine bir hüküm bulunmadığı veya hak sahibinin şahsen kullanması gerektiği hal ve şartlardan anlaşılamadığında irtifak hakkı devredilebilmektedir. Mal sahibi bu durumda haklarının doğrudan devralana karşı talep edebilir. Devri yasaklanmamış olan irtifak hakları için geçerli olan bu durum bedelli veya bedelsiz olarak devredilmektedir. Üst ve kaynak hakkı aksi kararlaştırılmadıkça bir başkasına devredilebilmektedir.
İrtifak Hakkı Süresi Nedir?
Sözleşmede genel olarak başlangıç ve bitiş tarihleri net bir şekilde yazılmaktadır. Yapılan sözleşmenin şekil şartını da hakkın kullanılabilmesi açısından sağlanması gereklidir. Sözleşmeler resmi senet şeklinde düzenlenebilir. İrtifak hakkı ile birlikte taşınmaza ait bilgiler ve başlama ile bitiş süreleri detaylı olarak yer alır. Sözleşmede karşı tarafın ne kadar süre boyunca faydalanabileceği net şekilde belirtilmektedir. İrtifak hakkı sözleşmesi süre sonunda yenilenmelidir aksi takdirde son bulmuş olur.
