Belirsiz süreli iş sözleşmelerinin fesih edilmeden önce durumun İş Kanunu gereğince karşı tarafa bildirilmesi gerekli bir durumdur. Bu duruma ihbar süresi ve ihbar öneli adı verilmektedir. İş sözleşmeleri genellikle istisna durumlar haricinde belirsiz süreli olarak yapılmaktadır. İşçi ve işvereni ilgilendiren konuların başında ihbar süresi gelmektedir. İş yerinden ayrılmak isteyen bir işçi bunu istifa dilekçesi ile çalıştığı kurumun insan kaynaklarına bildirmesi gerekir. Dilekçe ile bildirimin yapılmasının ardından ihbar süresi, tazminatı başlamaktadır. İşveren bu dilekçeyi gözden geçirir ve işçinin ihbar tazminatı alma şartlarını inceler. Tazminat konusu işçi ve işveren arasında birçok probleme neden olabilen bir konu olduğu için ilerlemenin doğru ve İş Kanunu’na göre yapılması faydalı olacaktır. Kanunda belirtilen ihbar süresine göre işçi belirli bir süre çalışmak zorunda olduğunu bilmeli, işveren ise ayrılmak isteyen işçisine kanuna göre tazminatını hesaplayıp işçiye vermelidir.
İhbar Süresi İşçinin Başka Bir İş Bulması Nedir?
İşveren kişi işinden ayrılmak isteyen işçisine yeni bir iş bulması için gerekli olan iş arama iznini vermeye mecburdur. Ücret kesintisi yapmadan İş saatleri içinde vermeye dikkat etmelidir ve iş arama izninin süreleri günde iki saatten az olmamaktadır. Bu süreyi toplu kullanmak isteyen işçi, iş arama saatlerini birleştirerek o süreyi kullanabilir fakat arama iznini toplu kullanmak isteyen işçi, işten ayrılacağı günden önceki günlere rastlatmak ve bu durumu işverenine bildirmek zorundadır. Hakkı eksik kullandırılırsa ve yeterli süre verilmezse o süreye ilişkin ücreti işveren ödemekle yükümlüdür. O ücret hesaplanırken işçinin çalışma karşılığı olmaksızın alacağı ücrete ek olarak çalıştırdığı sürenin ücretini işveren yüzde yüz zamlı ödemek zorundadır.
İhbar Süresi Nasıl Hesaplanır?
Hesaplama genel olarak işçinin çalıştığı iş yerindeki çalışma saatlerine göre tespit edilir ve belirlenir. Belirlenen bu süreler asgari olarak hesaplanır, bireysel veya toplu iş sözleşmeleriyle bu süreler arttırılabilir fakat azaltılamaz. İşçiyi olduğu kadar işvereni de bağlar ihbar süreleri bu sebepten ötürü karşılıklı olarak hesaplanır. İhbar süresine uymayan tarafa, belirlenmiş ücret tutarında tazminat ödemeye mahkumdur. Bu duruma ise ihbar tazminatı denmektedir.
İhbar Süresi Gerektirmeyen Durumlar Nelerdir?
- Evlilik nedeniyle işten ayrılma
- Emeklilik ile işten ayrılma
- Askerlik nedeniyle işten ayrılma
- Gözaltına alınma durumunda sözleşmenin feshi
- Tutukluk halinde işten ayrılma
- Hastalık nedeniyle sözleşmenin feshi
- Gebelik sebebiyle sözleşmenin feshi
- Diğer haklı sebepler
İhbar Süresi Ne Kadardır?
Çalışma saatlerine göre belirlenen koşullar şu şekildedir;
· Yeni işçi veya 6 aydan az olan işçi için iki hafta
· 6 ay-1,5 yıl kadar olan işçi için dört hafta
· 1,5-3 yıl kadar olan işçi için altı hafta
· 3 yıldan fazla olan işçi için sekiz hafta
İhbar Süresi Sözleşme ile Uzatılabilir Mi?
Taraflar arasında imzalanan iş sözleşmesi veya iş sözleşmesinin eki niteliğinde başka sözleşmeler ile uzatılabilmektedir. Sözleşme yoluyla uzatılan anlaşmalara iki tarafta uzatılan süreye uymak zorundadır. İhbar süresinin uzatılmasında tek bir süre belirlenebilir veya işçinin çalışma süresine oranla artırım yapılabilmektedir. Tek süre tercih edildiğinden bu süre sekiz haftadan az olmamalıdır. Kıdeme göre ihbar sürelerini farklı şekillerde belirlemek mümkündür.
İhbar Süresi Tazminatı Ne Kadar?
İhbar süresi tazminatı giydirilmiş aylık brüt gelir üzerinden hesaplanmaktadır. Tazminat ödemelerinde vergi kesintisi uygulanır. Bu kesinti gelir ve damga vergisi olarak %0,759 oranında kesilmektedir. Tazminat hesaplaması ise örnek verilecek olursa şu şekilde yapılır;
1 aylık maaşı 3000 TL olan ve 5 yıl çalışmış bir işçiye 3000/30 gün= 100 TL. Haftalık maaş 100*7 gün= 700 TL. Bu işçinin tazminat ödemesi 3 yıl üzeri çalışan olduğu için 8 haftalık brüt ücreti oranında yapılır. Bu hesaba göre 5600 TL brüt ihbar tazminatı tutarıdır fakat bu tutardan damga ve gelir vergisi kesintisi yapıldıktan sonra net ihbar tazminatı ortaya çıkar.(2021 yılı fiyatlarıdır)
İhbar Süresi Maaştan Kesilir Mi?
Tarafların yükümlü bildirim sürelerine uymadığında karşı tarafa ödediği tazminata ihbar tazminatı denir. İşçinin çıkarıldığı belirli bir süre önceden bildirim yapılmalı veya bu süreye ait ücretin peşin olarak ödenmesi gerekmektedir. Sözleşmeye uymayan taraf karşı tarafa ihbar tazminatı ödemekle yükümlüdür. İhbar tazminatlarını sadece işverenler işçiye ödemez, işçilerde işverene tazminat ödeyebilir. Fakat işverenler tazminatı öderken maaştan kesim yapamaz, tazminatı peşin ödemekle yükümlüdür.
İhbar Süresinden Sonra Yıllık İzin Kullanılır Mı?
İşverene işten ayrılma belgesinin ibraz edilmesiyle işten ayrılmak mümkündür. Belge olduktan sonra ihbar süresini çalışma zorunluluğu bulunmaz. Yıllık ücret izin sürelerini düşmek, çalışma zorunluluğu bulunmadığında kullanılması yasada var olan bir uygulama değildir. İhbar süresinden düşmek işveren kabul ederse sorun olmaz fakat kabul etme zorunluluğu bulunmamaktadır.
İhbar Süresinde Fazla Mesai Uygulanır Mı?
İşçinin normal çalışması ile ihbar döneminde çalışması arasında bir fark bulunmamaktadır. Bu sebeple işveren kişinin işçiye fazla mesai yaptırması mümkün olmaktadır. Fazla mesai yaptırılan süre için ekstradan ücret ödenir. Muvakafat veren işçi vermişse fazla mesai yapmaktan kaçınma hakkına sahip değildir. Bu kaçınma hakkı ihbar süresinde çalıştığı süre içinde geçerlidir.
İhbar Süresi Nasıl Verilir?
İşten çıkış bildirimleri genellikle mesai bitimine yakın zaman diliminde söylenmektedir. İş saati başındaki işçiye işten çıkarıldığı söylenmediğinde ihbar süresi bildirimi ertesi gününden itibaren başlamış kabul edilmektedir. İki haftalık bir ihbar süresine başlayan kişi bildirimin yapıldığı tarihten sonraki günden başlayarak 14 sayılması gerekir. 14.gün iş sözleşmesi feshedilmiş olur. Hafta sonları ve resmi tatillerin tamamı da ihbar süresinin içinde yer alır ve bu süreler kanunda hafta olarak belirlenmiştir.
