Kişilerde hemoglobin konsantrasyonunun normalden fazla seviyeye yükseltilerek kandaki oksijen içeriğini yapay olarak arttırma işlemine ve sportif performansları arttırmak amacıyla vücuda alınan yabancı maddenin anormal şekilde vücuda normal olmayan yollarla alınması olarak tanımlanmaktadır. İlk resmi tanımı 1963 yılında yapılmıştır. Resmi tanımlanmaya göre doping; oyuncu veya sporcunun yarışma sırasında veya yarışmaya başlamadan önce yarışma ahlakına yakışmayacak şekilde performansların yapay şekilde arttırılması, sporcunun psikolojik ve fiziksel sağlığına zarar verecek madde ve olası yöntemlerin kullanılmasıdır.
Doping Nasıl Kullanılır?
Kan doping denilen bu yöntemle iki şekilde gerçekleştirilir. Kan transfüzyonu ve damara kan aktarımla yapılan bu işlem kandaki hemoglobin düzeyini arttırmaya olanak sağlar. Yapılan nakil işlemi sporcunun toplardamarına kanın transfer edilmesiyle gerçekleşir. Yapılan araştırmalara göre kan nakli vücutta konsantrasyonu normalin üzerine çıkarmaktadır. Bu sebeple bu tarz doping uygulaması sporcular tarafından kendisinin veya bir başka kişinin birkaç ünite kanını müsabakalar öncesi biriktirerek vücuduna transfer ederek yapılmaktadır. Bu uygulamanın en bilineni 1968 Meksika olimpiyatlarında açık hava bisiklet rekoru kırmaya başaran kişidir. Atlet müsabakaya 2 kardiyolog ve kanına uygun sekiz gençten kan ünitesi alarak müsabakalara katılmıştır. İkinci uygulama eritropoiz olarak bilinen biyolojik reaksiyonun eritrosit üretimini uyarmasıyla yapılır. Eritropoiz iki şekilde uygulanmaktadır ve bunların ilki sentetik epo verilmesi, diğeri oksijen yetersizliği esnasında vücudun uyarılmasıdır.
Doping Neden Yasak?
Haksız rekabete zemin hazırlaması, ‘fair play’ anlayışına uymaması, spor etiğine aykırı olması, sporcu sağlığını kısa ve uzun süreli bozmasının yanı sıra ölüm risklerine neden olmasından ötürü FIFA, UEFA, FIBA, IAAF, IOC gibi uluslararası organizasyonlar tarafından kullanılması yasaklanmıştır.
Dopingin Zararları Nedir?
Kişisel sağlığı tehdit eden, bilinen ve bilinmeyen riskleriyle kısa veya uzun vadeli yan etkiye sebep olan doping zararları şu şekildedir;
· Kalp krizi riskinin artması ve buna bağlı ölüm riski oluşturması
· İyi veya kötü huylu tümöre sebep olması
· Kısırlığa neden olması
· Hormon dengesini bozması
· Karaciğer disfonksiyonu oluşturması
· Kadınlarda kas kütlesi ve kıllanmayı arttırması
· Çocuklarda bodur büyümeye yol açması
· Akne artışına sebep olması
· Saç dökülmeleri ve ses kalınlaşmasına yol açması
· Sinirli ve agresif bir yapı oluşturması
Doping Kullanmanın Cezaları Nedir?
Ø Sporcu müsabakalardan otomatik diskalifiye edilir
Ø Ödül, madalya ve puanlar dahil olmak üzere sporcunun elde ettiği tüm sonuçlar geçersiz sayılır.
Ø Bazı durumlarda sporcu için birçok hak mahrumiyeti süresi uygulanır
Ø Prensibe uymak şartıyla finansal yaptırım uygulanır.
Doping İhlali Nedir?
Dopingle mücadele kurallarında belirtilen kural ihlallerinin bir veya daha fazla şekilde gerçekleşmesi sonucu doping ihlali olmaktadır. Dopingle mücadele için kural ihlalleri arasında şunlar yer almaktadır;
1. Yasaklı bir yöntemin veya yasaklı bir maddenin sporcular tarafından kullanılması veya kullanımına teşebbüs edilmesi
2. Örnek vermemek, örnek vermekten kaçınmak veya örnek vermeyi reddetmek
3. Yasaklı bir metabolitin veya maddenin sporcudan alınan örnekte belirtilerinin tespit edilmesi
4. Bulunabilirlik ihlali olması
5. Yapılan kontrolü bozmak ve bozmak için teşebbüste bulunmak, hile yapmak ve hile yapmaya teşebbüste bulunmak
6. Yasaklı bir yöntem veya yasaklı bir madde bulundurmak
7. Yasaklı bir yöntem veya maddenin yasadışı ticareti yapmak veya yasadışı ticaretini yapmaya teşebbüste bulunmak
8. Yasaklı bir yöntemin veya maddenin sporcuya müsabaka esnasında tatbik etmek veya tatbik etmeye teşebbüste bulunmak
9. Yasaklı bir yöntemin veya maddenin müsabaka dışında veya müsabaka dışındaki bir dönemde sporcuya tatbik etmek veya tatbik etmeye teşebbüs etmek
10. Suç ortaklığının olması
11. Yasak işbirliğinin olması
Olimpiyat Oyunlarında Sporcular Neden Doping Kullandıkları İçin Diskalifiye Edilir?
Yasaklanmış olan metabolitler ve maddelerin belirtilerinin sporcu vücudundan alınan örnekte var olması halinde doping mücadele kural ihlal oluşur ve bu sebeple oyuncu diskalifiye edilir. Sporcunun elde ettiği sonuçları iptal edilir.
