Her insanın kişisel özelliği birbirinden farklıdır. Kimi çok özgüvenli olur, kimi çok çekingen olur. Çekingenlik; birçok ruh hali gibi çok aşırıya kaçmadığı sürece normal kabul edilebilir. Fakat bu çekingenlik durumu kişilerin sosyal hayatını birebir etkilediğinde ve bireyleri yapması gereken aktivitelerden alıkoyduğunda durum ciddileşir.
Çekingenlik, kişilerin herhangi bir söz söylemekten, bir davranışta bulunmaktan kendini geri plana atması durumudur. Çekingen olan insan, yapması gerekeni yapmakta zorlanır, söylemesi gereken sözleri yutar. Bu da onun sosyal hayatta birden fazla problem ile karşı karşıya gelmesine sebep olur.
Bireylerin sosyal hayatta bir şeyler konuşurken veya yaparken, başka insanların yanında rahatsız hissetmesini sağlayan güven yetersizliği durumuna çekingenlik denir. Çekingen olan insanlar, diğer insanların yanında herhangi bir eylemi harekete geçirmekte zorlanırlar. İnsanlar, alacağı olası tepkilere karşı veya yapacağı eylemin yetersiz olacağına dair korkuları sebebiyle çekingen olabilirler. Çekingenliğin şiddeti kişiden kişiye farklılık gösterebilir. Aşırı çekingen olan kişiler, çok kritik zamanlarda bile eyleme geçmekten çekinebilirler. Bu da onları başka sorunlarla uğraşmak zorunda bırakır.
Çekingenlik Nasıl Yenilir?
Çekingenlik durumunun şiddetini kaybetmeden artması durumunda, bireyler günlük yaşantılarında çok büyük problemler ile karşılaşırlar. Bunun için öncelikli olarak kişiyi çekingen davranışlara iten sebepleri saptamak ve bu sebeplerin ortadan kalkmasını sağlayan etmenleri oluşturmaktır.
Çekingen bir insanın bu ruh halini yenmesi olasıdır ve imkansız değildir. Sadece yardım alması gerekir. Birçok olayda olduğu gibi çekingenlik durumunu yenmek için de, korkularımızla yüzleşmemiz gerekmektedir. Yani sizi çekingen tavırlara iten durumları yaşadığınızda bunun üzerine gitmeyi denemelisiniz. Toplum içerisinde konuşmaktan çekiniyorsanız, yavaş yavaş da olsa konuşmayı denemelisiniz. Sizi çekingen yapan sebepleri bulmalı ve bu sebepleri ortadan kaldırmalısınız. Bu şekilde sorunun kökten halledilmesi, sorunun ortadan da kalkmasına sebep olabilir. Fakat çekingenlik düzeyiniz çok fazlaysa bunun için uzman birinden profesyonel yardım almalısınız.
Çekingenlik Neden Olur?
Çoğu insan hayatının belirli dönemlerinde çekingenlik durumunu deneyimlemektedir. Fakat bazı insanlarda bu çekingenlik durumu hayatının büyük bir kısmını kaplamakta ve onun için sosyal yaşantıyı zorlaştırmaktadır. Peki bu çekingenliğin sebebi nedir? Yani neden insan sürekli çekingen bir ruh halinde olur?
Öncelikle, herkeste bunun sebebi farklılık gösterir. Herkes başka başka sebeplerden dolayı çekingenlik durumunu yaşayabilir.
Çekingenlik oluşmasının biyolojik, genetik ve sosyal faktörleri mevcuttur. Kişilerin mizaçları, çevresine göre şekillenir ve yaşadıkları olaylar veya büyük travmalar, çekingenliğe neden olabilir.
Çekingenlikten Kurtulmanın Yolları Nelerdir?
Çekingenlikten kurtulmanın en önemli yollarından biri, kişinin çekingen olduğunu kabullenmesi ve bu durumu yenmek için yapması gerekenleri göze almasıdır. Her korkunun üzerine gidildiğinde, korkulan şeylerin ufak olduğunu gözlemleriz. Çekingenlik de aslında bunun gibidir. Çünkü insanlar, görecekleri tepkilerden, rezil olma ihtimallerinden korkarlar ve bu durumlar da onları çekingen yapar. Çekingenlikten kurtulmak için, sürekli geri plana çekilmektense adım adım bunun üzerine gitmek gerekir. Başarısız olan girişimlerden sonra pes etmemek ve bir kez daha denemek, sonucunda çekingelikten kurtulmaya yol açabilir.
Eğer çekingenlik seviyesi, kişinin kendisinin kontrol edemeyeceği boyuttaysa; fazla zorlamak durumu sadece daha kötü yapar. Bu nedenle uzman kişinin profesyonel görüşlerine danışılmalıdır.
Çekingenlik Belirtileri Nelerdir?
İnsanlar çekingenlik yaşadıkları durumlarda bunun geçici bir durum mu yoksa psikolojik bir rahatsızlık mı olduğu konusunda ikileme düşebilirler. Çekingenlik belirtileri sürekli görülüyorsa ve insanların toplumdaki konumunu zorlaştıran, insan ilişkilerini yıpratan düzeydeyse ; “çekingen” olduğunu kabul etmesi gerekir. Çekingenlik belirtileri ise şunlardır:
-Eleştiriden korkma
-Reddedilmekten korkma
-Kendini güzel hissetmeme
-Topluluklardan kaçınma
-İkili ilişkilerde aşırı utangaç olma
-Alay edilmekten korkma
-Çok utangaç olma
Çekingenlik Bir Hastalık Mıdır?
İnsanlar hayatlarının belli dönemlerinde çekingen davranışlar sergileyebilirler. Çekingen davranışlar abartılmadığı ve sürekli olmadığı sürece gayet doğaldır. Fakat sürekli çekingen olma durumu, psikolojik bir rahatsızlık olarak kategorize edilebilmektedir. Buna da “Çekingen Kişilik Bozukluğu” denir. Çekingen Kişilik Bozukluğu’na sahip olan kişilerin psikoterapi yöntemi ile tedavi olması gereklidir. Aksi takdirde kişilerin gündelik hayatları ve sosyal yaşantıları olumsuz yönde etkilenmeye devam eder. Çekingen Kişilik Bozukluğu’na sahip olan kişilerde aşırı utangaçlık ve özgüven eksikliği gözlemlenir ve kişi sürekli olarak eleştirilmekten, dalga geçilmekten ve hata yapmaktan korkar.
Çekingen Çocuğu Sosyalleştirme Yöntemleri Nelerdir?
Anne ve babaların yanlış davranış ve tutumları, çocuğun özgüvenli olmak konusunda başarısız çocukların çekingen davranışlar sergilemesine sebep olmaktadır. Ailelerin çok baskıcı ya da çok pasif olmaları küçük çocuğun davranışlarını etkiler ve çocuklarda özellikle oyun ve okul çağlarında çekingenlik kendini belli etmeye başlar. Peki, çekingen bir çocuk nasıl sosyalleştirilmeli?
Kalabalıklardan kaçan ve arkadaş edinmekte zorlanan çocukların bu çekingenliği; onun sadece çocuk çağını değil tüm hayatını etkileyen izler bırakabilir. Bu yüzden çocuğun bu çekingenliğini yenmesini sağlamak ilk amaç olmalıdır. Bunu yaparken eleştirerek, kızarak, ayıplayarak güzel sonuçlar elde edilebileceğine inanmak ise mantık dışıdır. Öncelikle aile bireyleri, çocuğa örnek olmalıdır. Onu fazla bunaltıp sıkmadan ya da suçlamadan, arkadaş ortamlarına alışması sağlanmalıdır.
Ona özel olduğu ve fikirlerinin önemsendiği hissettirilmelidir. Yani çocuğun fikri de sorulmalıdır. Kendine soru sorulan ya da seçenek sunulan çocukların özgüveni artar. Özgüveni arttıkça da çekingen ruh halinde dağılmalar yaşanabilir. Çocuğu bir anda büyük kalabalıkların içerisine çekmektense, yavaş yavaş başka çocuklarla iletişime geçmesi sağlanmalıdır. Çekingen bir çocuğu bir anda çok kalabalık bir ortama sokup uyum sağlamasını beklemek hatadır. Bu durum, onun daha çekingen olmasına yol açabilir.
Çocuğun sahip olduğu yetenekler pekiştirilip, taktir görmesi, dolayısıyla kendine güvenip inanması durumları yaşanmalıdır. Sürekli konuşup fikirleri, sorunları sorulmalı ve çocuk ilgisiz kalmamalıdır.
Çekingen Çocuğa Okunacak Dua Nedir?
İslamiyet’te birçok konuda olduğu gibi içine kapanıklık ve çekingenlik durumlarında da okunacak dualar mevcuttur. Bunlar arasında en çok bilineni ise Müzzemmil Suresi’dir. Çocuğa okunacak bu dua sonunda, İslam dinine göre içine kapanıklık durumu ortadan kalkar.
Çekingen Çocuğun Özellikleri Nelerdir?
- Çocuğun hiç arkadaşının olmaması
- Kalabalık ortamlardan kaçış eğilimi
- Kalabalık ortamlarda ağlama, huzursuz hissetme
- Derslerde bildiği sorulara bile yanıt vermeme
- Okulda ön plana çıkmaktan korkma
- Akrabalarla bile konuşurken çekinme davranışı
- Okula gitmek bile istememek
Genellikle çekingen çocukların birçoğunda gözlemlenen belirtilerden bazıları bunlardır. Çocuğun çekingen olduğu düşünülüyorsa, mutlaka bir uzmana da danışılarak bu davranışından vazgeçmesi amaçlanmalıdır. Aksi takdirde çocukluk döneminde başlayan bu çekingenlik durumu giderek büyüyüp, bireyin tüm yaşantısı etkilenebilir.
Çekingenlik Genetik Mi?
Psikoloji biliminde en çok tartışılan konulardan biri de, çekingenliğin genetik mi yoksa çevresel faktörlerden mi oluştuğu konusudur. Bazı bilim insanları çekingen davranışların genetik de olabileceğini iddia eder. Kalıtsal bir özellik olabileceği savunulsa da, bireyi çekingen yapan en büyük etkenler kesinlikle çevresel etmenlerdir. Çünkü çoğu insan doğduğu günden itibaren çekingen değildir. Anne ve babaların davranışları, aile yaşantısı, arkadaş ortamı; yani çevresel etmenler ile bireyler çekingenlik davranışı geliştirebilir.
Genellikle çocuk ve ergenlik çağında oluşsa da birçok yetişkin de, yaşadıkları olaylardan sonra çekingen ruh haline bürünebilirler. Bu nedenle genetik olması imkansız olmayan çekingenliğin en büyük etmenleri, çevresel etmenlerdir.
Çekingenlik Geçer Mi?
Elbette birçok psikolojik durum ve rahatsızlık gibi, kişiler çekingen ruh hallerini geride bırakabilirler. Bunun için önemli olan
çekingenliğin sebebini saptamak ve doğru metotlar ile bu çekingenliğin üzerine gidebilmek. Özellikle ileri derecede çekingenliği olan kişiler, mutlaka bir uzman ile görüşmelidir. Doğru taktikler ile kişiler çekingen ruh halinden tamamen kurtulabilirler.
Çekingenlik İlaç Tedavisi Önerileri Nelerdir?
Genellikle psikoterapi yöntemi ile çekingenlik durumuna çözüm bulunmaktadır. Fakat nadir durumlarda, eğer bu çekingenlik durumu kişinin hayatını zehir ediyor ve başka psikolojik rahatsızlıklara kapı açıyorsa; sadece uzmanın gerekli gördüğü durumlarda ilaç tedavisi başlatılabilir. Fakat bunun kararını kişi kesinlikle kendi başına vermemelidir. Yoksa sonuçları daha zararlı olabilir.
Çekingen Olmamak İçin Ne Yapmalı?
Çekingen biri olmamak için her şeyden önce, kendinize güvenmeli ve kendinizi sevmelisiniz. Herkesin dış görünüşü, düşünceleri, hayata bakışı, yaşantısı birbirinden farklıdır ve aynı olmak zorunda değildir. Sizi siz yapan her şeyi sevmeyi öğrenmelisiniz. Toplum ortamında olan diğer bireylerden hiçbir farkınızın olmadığını fark ettiğiniz zaman, düşüncelerinizi rahatlıkla paylaşmaktan da çekinmeyeceksiniz. Bunlar dışında çekingenliğinizi yenmeye yarayacak bazı ipuçlarını takip edebilirsiniz:
- Eve kapanmayın. Tek başınıza bile olsanız yürüyüşlere çıkın.
- Seveceğiniz etkinlikleri takip edin. Kim bilir, belki yanında rahat hissedeceğiniz ve zevklerinizin uyduğu bir arkadaş bulacaksınız?
- Öfkeli bir yapınız varsa öfke kontrolü yapmayı öğrenin.
- Onlarca arkadaşınızın olmasına gerek yok. İlk adım olarak tek bir arkadaş bile size yetecektir.
- Yolda göreceğiniz insanlara saat veya adres sorup iletişim kurun.
- Kendi başınıza başaracağınızı düşünmüyorsanız, bir uzmana danışmaktan kaçınmayın.
