Öfke kontrolü, kişinin en temel duygularından biri olan öfke duygusunu kendisine ve çevresine zarar vermeyecek şekilde kontrol edebilme, daha doğrusu kişinin öfkesini yönetebilme becerisi demektir.
Öfke Kontrolü Bozukluğu Nedir?
Öfke genel olarak, engellenme duygusu, yetersizlik, stres, çaresizlik, haksız bir davranışa maruz kalma gibi olumsuz durumlar karşısında hissedilen temel duygulardan biridir. Aşırı öfkelenen kişilerin bu duyguyu şiddetli yaşamalarının altında bazı psikolojik sebepler olabilir. Her ne sebeple olursa olsun, olaylar karşısında makul ölçünün üstünde öfkelenme, aşırı tepki verme, kimi zaman kendine ya da çevresindekilere zarar verme gibi durumlarda kişinin öfke kontrol bozukluğu yaşadığı düşünülür.
Öfke Kontrolü Bozukluğunun Belirtileri Nelerdir?
Öfke, her insanın sahip olduğu doğal bir duygudur. Bu sebeple öfkelenen herkes, öfke kontrolü bozukluğu yaşıyor anlamına gelmemektedir. Tartışma /gerginlik anlarında Öfke kontrol bozukluğunda en sık rastlanan belirtiler şunlardır:
· Aşırı gerginlik ve stres içinde hissetme
· Kan basıncının yükselmesi (bazen çevreyi duymakta zorlanma)
· Kalp atışlarında hızlı artış, kalp atışlarının hızlanması,
· Kişinin tartışma anında şiddete başvurması (Bu her zaman karşı tarafa yönelmek zorunda değildir. Belli nesnelere şiddet uygulanması da bu kapsamda yer alır.)
Öfke Kontrolü Nasıl Yapılır?
Öfke, kişiye ve çevresine zarar vermeden önce kontrol edilmesi gereken bir duygudur. Öfkenizi kontrol etmek için, kendinizi çeşitli davranış biçimleriyle eğiterek öfke kontrol alışkanlığı kazanabilirsiniz. Bir çok kişi açısından zor olan ve istikrarlı olmayan bu yöntemin dışında, eğer öfkenizle başa çıkamadığınızı düşünüyor ve öfke kontrolünün psikolojik rahatsızlık boyutuna geldiğini düşünüyorsanız mutlaka bir psikologtan ya da gerekmesi halinde psikatristlerden yardım almalısınınız. Öfke kontrolü için yapabileceklerinize geçmeden önce, öfke kontrolü tedavisini inceleyelim.
Öfke Kontrolü Tedavisi Nedir?
Aşırı öfke tedavilerinde uzmanların odaklandığı nokta kişinin neden aşırı öfkelendiği olmaktadır. Çünkü bazı öfke kontrol bozukluklarının altında ciddi sağlık sorunları olabilir. Örneğin kişinin epilepsi ya da şeker hastası olması öfke kontrolünde zorlanmasının sebeplerinden biri olabilir.
Psikoterapi, öfke kontrolünde başvurulan önemli tedavi yöntemlerinden biridir. Bu halde kişinin öfke duygusunun nitelikleri ve nedenleri üzerine çalışılır. Burada kişinin öfkesini derinlemesine tanıması sağlanmaya çalışılır. Psikoterapi seanslarıyla zamanla kişi öfkesini kontrol etmeyi öğrenir. Bunu da iletişim becerileri üzerinde çalışarak, öfke anında gevşemeyi sağlamayı öğrenerek gerçekleştirir.
Eğer öfke, şiddeti itibariyla psikolojik bir hastalık boyutuna ulaşmışsa, mutlaka tanı koyulması gerekir. Ardından ilaç tedavisine başlanır. Kişinin ilaç tedavisi eş zamanlı olarak psikoterapi yöntemiyle de desteklendiğinde, daha olumlu sonuçlar alınması mümkündür. Elbette alınacak ilaçlar, tanı koyulduktan sonra uzmanlar tarafından önerilen ilaçlar olmalıdır.
Öfke Kontrolü Bozukluğu için Hangi Doktora Gidilir?
Elinizden gelen her şeyi yaptığınızı düşünmenize rağmen hala öfkenizi kontrol etmekte zorluk çekiyorsanız, bir doktora görünmelisiniz. İlk önce Psikiyatri bölümünden randevu alınmalıdır. Öfkenin sebebinin psikolojilk olup olmadığının tespiti için uzman psikiyatristler tarafından değerlendirilmesi gerekmektedir.
Öfke Kontrolünü Sağlamanın Yolları Nelerdir?
Öfke kontrolünü sağlamakta zorlanan kişilerin hayatlarında uygulamayı alışkanlık haline getirerek bu sorunun üstesinden gelebilecekleri bir takım çözüm yolları vardır. Kişi kendini bu yönde, öfke kontrolünü sağlamak için eğiterek önemli gelişim kaydedebilir. Yaygın çözüm teknikleri ise şöyle;
- Öncelikle öfkenin doğal bir duygu olduğunun farkına varın. Öfke kontrolünü sağlamak, öfkeyi bastırmak demek değildir. Hatta tam tersi öfkeyi bastırmak, daha ciddi sorunlara ve öfke patlamalarına yol açabilir. Önemli olan öfkenizi sağlıklı bir şekilde yaşamak. Bu da demektir ki, öfkenizi içinize atmayın, kendinizi bastırmayın. Törpülemeniz gerekenin bunun şiddeti ve yöntemi olduğunu bilin.
- Öfkenizin nedenlerini bulmaya ve kendinizi anlamaya çalışın. Belki de öfkeli olmanızın asıl nedeni geçmişte yaşadığınız travmatik durumlar olabilir. Bu şekildeyse, mutlaka uzmanlardan destek alma ihtimalini düşünün. Eğer, öfkenizi tartışma anında bastıramıyorsanız;
- Bulunduğunuz ortamdan kısa süre de olsa uzaklaşmayı deneyin. Derin derin nefes alarak içinizden en az ona kadar sayın. Bu işlemi gerçekten sakinleştiğinizi hissedene kadar tekrarlayın. Faydasını göreceksiniz.
- Şuanda öfkeli olduğunuzu, karşı tarafın sinirlendiğiniz davranışı ya da sözünün sizi öfkelendirdiğini söylemekten çekinmeyin ancak gerçekten öfkeniz taşmadan önce kendinize zaman tanımak için o an izin istemeyi bilin. Burada önemli olan şey doğru ifade biçimidir.
- Komik ve saçma gelebilir ancak öfkenizi kontrol etmede müthiş faydalı olan bir teknik de şu: sinirlendiğiniz kişiyi komik bir karakter olarak gözünüzde canlandırın. Örneğin; karşınızdaki kişinin odundan ya da taştan bir kafa taşıdığını hayal edin. Bu mizah gücünün gerçekten gerginliğinizi yatıştırmakta etkili olduğunu göreceksiniz.
- Bazen gün içinde birden fazla kez ya da birden fazla kişiye değişik zamanlarda öfkeleniriz ve bunların hepsini atamayız. Bu da bir birikime sebep olur ve istenmeyen anlarda öfke patlamaları yaşatır. Stresinizi yönetmek için uygun bir aktivite bu birikimi boşaltmakta yardımcı olur. Spor yapmak, derin temizliğe girişmek gibi aktiviteler öfkemizi bunları yaparken boşaltmamıza yardımcı olur. Bu birikim belki sizin suçunuz değil, ancak öfkenizi ve stresinizi çıkarabileceğiniz aktiviteler yapmak sizin elinizde.
- Anlık çözümler geliştirin. Bazen öfkelendiğimiz durum, o an tartışmayla çözülecek bir durum olmayabilir. Bu gibi durumlarda odanızı değiştirin, kapınızı kapatın, ya da günlük rutininizi kendinize göre daha uygun bir saate uyarlayın. Bu asla, öfkeyi bastırmak demek değil, bunu unutmayın. Sadece o an “sorun” yerine “çözüme” odaklanmak, gereksiz öfke bozukluklarının önüne geçmek, faydalı olabilir.
- Tüm bu anlatılanlara rağmen yine de kendinizi öfkenizi kontrol edemeyeceğiniz durumların içinde buluyor, kendinize veya etrafınızdakilere zarar vermekten kendinizi alıkoyamıyorsanız, mutlaka en kısa vakitte bir uzmandan destek almanın yollarını arayın.
Öfke Kontrolü Eğitimi Nedir?
Bazı uzman kuruluşlar, uzman psikiyatri doktorları tarafından “öfke kontrolü eğitimi” adı altında bir çok eğitici programlar uygulamaktadır. Gruplar halinde ya da bireysel olan eğitim programları, kişinin öfkesini tanımayı ve bunlarla baş etmesini öğrenmesini amaçlamaktadır.
Öfke Kontrolü İçin İlaç Önerileri Nelerdir?
İlaç kullanılmadan önce yukarıda sayılan teknikler ve tedavi yöntemleri denenmiş olmalıdır. Kişinin hiç sonuç alamadığı durumlarda ilaç tedavisi uygulanmaya geçilmelidir. Üç tip ilaç tedavisi uygulanmaktadır: antidepresan ilaçlar, sakinleştirici ilaçlar ve antikonvülsan adı verilen nöbetleri önleyici ilaçlar.
Öfke Kontrolü Tedavi Edilmezse Ne Olur?
Kişinin yaşam kalitesi düşer, çevresiyle ilişkileri bozulma noktasına gelebilir. Bu durum kişinin durumunu iyiden iyiye kötüleştirerek başka psikolojik sorunların başlangıcı haline gelebilir. Bunun dışında öfke kontrolü sağlanamazsa başkaca ciddi tıbbi rahatsızlıkların tetikleyicisi olduğu belirtilmektedir. Yüksek tansiyon, kalp damar hastalıkları, şeker hastalığı gibi hastalıklar bunların başında gelmektedir.
