Rasyonellik, akılcılık veya usçuluk manasında felsefi sözcük
ve önerme. Rasyonalizm, rasyonelliği merkez gören bir felsefe öğretisidir. Buna
karşın, hem gerçekliğin hem de doğruluğun ölçüsü rasyonalitede usta demektir. Akılcılık, rasyonel olmanın niteliği veya
halidir kısaca, akla dayanan veya akla uygunluk. Akılcılık, kişinin
inançlarının kişinin inanma sebebpleriyle ve kişinin harekete geçme sebebiyle
yaptığı durumlara uyumlu olduğunu ima etmektedir. "Akılcılık"
felsefesinde değişik uzmanlıklar vardır, örnek biçimde ekonomi, psikoloji,
sosyoloji, evrimsel biyoloji, oyun teorisi ve siyaset bilimi söylenebilir.
Felsefede Rasyonellik Nedir?
Rasyonellik, akılcılık veya usçuluk manasında felsefi sözcük
ve önerme. Rasyonalizm, rasyonelliği merkez gören bir felsefe öğretisidir. Buna
karşılık hem gerçekliğin hem de doğruluğun boyutunun rasyonalitede yani
ustadır. İlk defa rasyonellik, önsel bilginin ( a priori ) kesin güvenilirliği üzerine
kurulmuş bir eğilimdir.
Yönetimde Rasyonellik Nedir?
Rasyonellik,
niye en az kaynak kullanımı ile gerçekleştirilmesidir. Yönetimde rasyonellik
ilkesine uyulmadığı zamanlarda, niyete ulaşılsa bile, katlanılan kaynak
maliyeti sağlanan neticeden çok daha fazla olabilir.
İşletmede Rasyonellik Nedir?
Bir niyetin
gerçekleştirilmesi adına, nelerin, neden, nasıl, ne zaman, ne ile ve kim aracılığıyla
yapılacağının evvelden kararlaştırılarak bir hareket tarzının seçilmesi olarak
tanımlanabilir.
İktisatta Rasyonellik Ne Demek?
Rasyonellik,
verilen koşul ve durumların dayattığı kısıtlar içinde, verilen hedeflerin gerçekleşmesine
uygun olan davranış biçimidir. İktisadi karar birimlerinin en küçük maliyetle en
büyük yararı ya da kârı sağlamaya hedeflenmesi.
Epistemik Rasyonellik Nedir?
Epistemik gerçeklik
rasyonellik, bilginin şans sayesinde bir biçimde oluşmadığını, hata belli
bilişsel koşullar, yani bilişsel başarı sebebiyle meydana geldiğini gösterir.
Bilişsel başarı durumu, bilen öznenin, biliyor olduğunu bilmesini, bu durumun
farkında olmasını ve açıklamasını ifade eder. Böylece inançla doğruluk aralarındaki
ilişki şans eseri değil, rasyonel ve bilinçli biçimde kurulmuş olmaktadır. Daha
açık bir söyleyişle bir inancın bilen özne aracılığıyla bilindiğinin iddia
edilmesi adına, bilen öznenin, sözü geçen inancı nasıl bildiğini açıklaması lazımdır
ki bu da epistemik gerekçelendirme koşulundaki bilişsel başarı faktörüne
dayanarak olmaktadır. Bu nedenle epistemik gerekçelendirme, bilişsel başarıyı gözlemleyen
ve şans faktörünü harici tutan temel unsur yeridir.
Formel Rasyonellik Ne Demek?
Eleştirel
kuramcıların çoğuyla karşı çıktığı bir durumdur. İnsan ve toplumu yalnızca
kapitalizm sayesinde sınırlandırarak, insanın mutlak bir araç biçiminde
değerlendirilmesini ve bu düzeye inmesine ilk olarak theodor w. adorno olmak üstüne
eleştirel kuramcılar da en temel problemi olarak görülmüştür.
Yönetimin Rasyonellik Ölçütleri Nelerdir?
· Elde
bulunan kaynakları çok iyi bir biçimde değerlendirerek en fazla üretime
ulaşmayı amaçlar. Verimliliğin çoğalması ürün ya da hizmetlerin birim
maliyetlerini azaltmaktır.
· Her
yönetim, belirli bir vakit diliminde birtakım hedeflere ulaşmak adına karar
alır, plan yapar, hareket eder. Faaliyetler neticesinde hedeflere ne miktarda
ulaşıldığını araştırma çabalarına etkinlik ismi verilir.
· Bir
işletmenin karlılığı, bir işe yatırılması lazım olan sermaye sayesinde o işten
elde edilen kar içerisindeki ilişkiden çıkar. Bu ölçü hem işletme için hem de
işletme sahipleri adına önemli bir değere sahip olmaktadır.
