Sigortalı olan işçinin işverenin otoritesi altında bulunduğu sırada iş yeri alanında, iş yeri dışında ya da iş verenin iş yeri dışında verdiği bir işte meydana gelen ve işçiye zarar veren bütün olaylara iş kazası denmektedir. İş kazaları şu şekildedir. İşveren işçisini bir iş için iş dışında bir yere görev ile göndermişse, bu sürece içerisinde yaşanan bütün kazalar iş kazası olarak değerlendirilmektedir. Örnek vermek gerekirse, iş veren sigortalı işçisini internet, elektrik, doğalgaz, su vb. gibi faturalarını ödettirmek için bankaya göndermiş ve sigortalı işçi karşıdan karşıya geçerken araba çarpmışsa, bu iş kazası olarak değerlendirilmektedir. SGK (Sosyal Güvenlik Kurumu) tarafından olayın iş kazası olup olmadığı, kimlerin sorumlu olduğu araştırılıp raporlanır. İş kazaları ayrıca adli bir olgudur.
İş Kazaları Meslek Hastalıklarının Bir Türü Müdür?
Bir iş kazası ya da meslek hastalığı sonucunda fiziksel ya da ruhsal bir zarara uğrayan sigortalı işçinin geçici olarak çalışamamasıdır. 2. olarak ise iş görememesidir. İş kazası ile meslek hastalıklarının arasında farklar vardır. İş kazası aniden meydana gelen bir olaydır. Meslek hastalığı ise uzun bir süre içerisinde oluşmasıdır. Meslek hastalıkları kavramı tarihte ilk olarak Hipokrat tarafından koyulmuştur. Örnek verecek olursak, bir kömür madeninde çalışan sigortalı işçinin ilerdeki yıllarda akciğer hastalıklarına yakalanması yaptığı işten kaynaklanmakta ve meslek hastalığı olarak geçmektedir. Aynı işçinin iş yerine giderken düşüp başını bir yere vurması iş ile alakalı değildir ve iş kazası olarak değerlendirilmektedir. İş kazası ve meslek hastalığının arasındaki bir diğer fark ise, iş kazası kesinlikle o işte çalıştığı sırada olması gerekirken meslek hastalığı ise işten ayrıldıktan sonrada ortaya çıkabilmektedir. Türkiye Cumhuriyeti’nde iş kazaları ile ilgili inanılmaz derecede çok fazla çalışma yapılmıştır. Meslek hastalıkları konusunda ise çalışmalar yok denilebilecek kadar az düzeye sahiptir.
İş Kazaları İçin Alınması Gereken Önlemler Nelerdir?
İşçilerin iş yerindeki çalışma ortamlarının güvenli bir şekilde tasarlanarak dizayn edilmesi gereklidir. İşçiler için kişisel koruyucu donanımları takması. Cihazların koruyucu donanımlarının sökülmemesi ve denetlenmesi. İş yerinde bulunan işyeri hekimi, hemşiresi ve iş güvenliği uzmanı tarafından sürekli olarak işçilere eğitimler verilmesi. Üretim öncesi ve sonrası ve işverenin alması ve alınması gereken önlemler şu şekildedir.
· Sağlıklı ve güvenli çalışma ortamına uygun makine ve alet seçimi yapılmalıdır.
· Firmanın projeleri hazırlarken sağlıklı ve güvenli çalışma koşullarını kesinle dikkate alınmalıdır.
· İş yerindeki yolların ve geçitlerin güvenli bir şekilde işçi sayısına ve malzeme hareketlerine uygun olarak düzenlenmesi gerekmektedir.
· İşçilerin çalışma ortamları düzenli ve ferah olmalıdır.
· Makine veya kullanılacak olan aletlerin üretim öncesinde gerekli kontrol, temizlikleri ve bakımları yapılmalıdır. Makine ya da kullanılacak olan diğer aletlerin iş sonrasında kapatılması ve güvenli hale getirilmesi gereklidir.
· İşçi sağlığı ve iş güvenliği ile ilgili mevzuatta yer alan madde ve eklere kesinlikle uyulmalıdır.
· Her işletmede bir iş güvenliği uzmanı bulundurulmalı ve iş güvenliği kuralları firma içi ve dışı olacak şekilde belirlenmeli ve uyulmasına teşvik edilmelidir.
