Doğum sebebiyle çalışma hayatından bir süre boyunca uzak kalan kadınların, çalışmadıkları veya sigortadan yararlanamadıkları bu süre için geriye dönük prim ödemesine imkan veren uygulama doğum borçlanması olarak adlandırılmaktadır. Doğum borçlanması özellikle çalışan kadınlar için büyük bir önem arz ediyor. Bunun sebebi ise çalışmadığı süre içerisinde biriken primleri ödeme imkanına sahip oluyor. Toplu şekilde ödeme imkanı da bulunan çalışan kadınlar yeni düzenleme ile birlikte üç çocuk için toplam 6 yıla kadar prim kazanma imkanı elde etmektedirler. Doğum nedeniyle bir süre ayrılmak zorunda kalan kişilerin doğum borçlanması haklarını nasıl ve ne kadar kullanabilecekleri bazı şart ve koşullara göre ise değişkenlik gösterebiliyor.
Hizmet akdiyle çalışan ve kendi nam ve hesabına bağımsız çalışan 5510 sayılı kanuna, 1479 sayılı kanuna, 2925 sayılı kanuna, mülga 506 sayılı ve 2926 sayılı kanunu tabi sigortalı kişilerin başvuru yapabildiği doğum borçlanması, ilk defa sigortalandıkları tarihten itibaren çalışan tüm sigortalı kadınların kullanabileceği bir haktır. Doğum borçlanması için e-devlet kanalıyla veya borçlanma talep dilekçesiyle başvuru yapan kadın sigortalı kişiler, işvereninden belge istenmeksizin işlemleri sonuçlandırılabilecektir.
1 Ekim 2008 tarihinde uygulama giren doğum borçlanması, erkeklerde bulunan askerlik borçlanmasına benzer olan sistemi doğum yaptığı için çalışma hayatı ve sosyal güvence dışında kalmış annelere uygulayan bir haktır. 2014 yılında şartları değiştirilen uygulamada üç çocuk için doğum borçlanması yapılabilmektedir. Uygulanan bu hak sayesinde doğum yapan kadın sigortalı kişiler, çalışamadıkları döneme yönelik olan prim ödemelerini yapmakta ve erken emeklilik şansını elde etmektedirler. Bu düzenlemeden yararlanan kadın sigortalı kişiler doğum yaptıkları üç çocuk için toplamda 6 yıl yani 2760 gün prim elde edebiliyorlar. Yıl ve yaş şartını tamamlayan kişiler bu sayede 6 beklemeden emekli olabilme imkanına erişiyor.
Doğum Borçlanması Koşulları Nelerdir?
· Sigortalı olarak çalışan kadınların bu haktan yararlanabilmesi için doğumdan önce sigorta başlangıcının yapılması gereklidir. Doğumdan önce kendi işyerinde veya kamu görevlisi olarak çalışan kadınlar sigortalılık hallerini tescil ettirmelidir.
· Doğumdan sonra 2 yıllık süre içinde çalışmamış olmak ve prim ödenmemiş olması
· İşten ayrıldıktan sonra doğum yapmış olmak.
· Borçlanılacak olan süre içinde çocuğun yaşaması şartı vardır.
· İlk doğumu yapmasının ardından gelen iki yıllık süre içerisinde ikinci doğumunu yapan sigortalı kadın, ilk doğumdan ikinci doğuma kadar geçen süreyi iki yıllık süre toplamı olarak borçlanabilmektedir.
Doğum Borçlanması Neye Göre Hesaplanır?
Özellikle çalışan ve doğum yapan kadınlar için önem arz eden haklar arasında yer alan ve hesaplanması merak edilen doğum borçlanmasının hesabı basit bir şekilde yapılabilmektedir. Doğum borçlanmasında prim esası günlük kazanca dayalı olarak gerçekleştirilir. Günlük kazancın %32’si üzerinden yapılan hesaplamada doğumdan itibaren kadının kazandığı prim ortaya çıkmaktadır. Toplamda 3 çocuk üzerinden en fazla 6 yıla yani 2760 güne kadar prim kazanılabilir.
Doğum Borçlanması İle Emeklilik Yaşı Düşer Mi?
İlk defa sigortalı olunan tarih itibarıyla üç çocuk için uygulanabilen doğum borçlanması iki yıl içinde prim ödenmemiş süreler için yapılabiliyor. Kural olarak doğum borçlanmasının sigorta başlangıcından sonra yapılaması gerektiğinden sigorta başlangıcı öncesi doğumlar için borçlanma yapılamaz ve emeklilik yaşı düşürülemez. Fakat sigortalı olarak çalışmaya staj sigortasıyla başlayan kadın sigortalı kişiler bu tarihten sonra doğan çocukları için doğum borçlanması hakkını kullanabilir ve aradaki sigorta borçlarının ödemesi ile emeklilik yaşının öne çekebilmeleri mümkün olabilmektedir. Sigortalılık süresi ve yaş şartını sağlamış prim günü eksiği olan kişilerde doğum borçlanması yaparak eksik olan prim günlerini tamamlayıp erken emekli olabilir.
Doğum Borçlanması İle Malulen Emeklilik Nedir?
Doğum nedeniyle çalışamayan kadınların en fazla üç çocuk için ikişer yıllıktan toplamda en fazla 6 yıla kadar yararlanabildikleri doğum borçlanması ile malulen emekli olabilmektedirler. Fakat malulen emekli olabilmeleri için öncelikle yaş ve sigortalılık sürelerini karşılamaları ve kalan eksik prim günleri için doğum borçlanmasına başvurmaları durumunda yapabilmektedirler.
Doğum Borçlanması İçin Başvuru Nasıl Yapılır?
· Borçlanma başvurusu online olarak E-devlet üzerinden yapılabilmektedir.
· Online olarak başvuru yapmak için www.turkiye.gov.tr adresine giriş yapılmalıdır.
· E-devlet şifresi veya kimlik numarası ile internetten veya mobilden sisteme giriş yapılır.
· Sisteme giriş yapıldıktan sonra SGK Borçlanma Hizmetleri menüsü seçilir.
· SSK’dan sigortalı kişilerin 4A, Bağ-kur’dan sigortalı kişilerin 4B doğum borçlanması başvurusu menüsüne girmesi gerekir.
· İlgili menüleri dolduran kişiler borçlanma başvuru işlemini tamamlayabilir.
Doğum Borçlanması Taksitle Ödenir Mi?
Doğum borçlanması hakkıyla elde edilen geriye dönük prim ödeme yöntemleri günlük kazanç üzerinden hesaplanmaktadır. Bu primlerin ödemesi ise toplu olarak tek seferde tahsil edilmektedir. Bu sebeple doğum borçlanma tutarları taksit yöntemiyle ödenememektedir.
Doğum Borçlanması Geri Alınabilir Mi?
SGK aldığı karar ile birlikte askerlik veya doğum borçlanması yapan kişilerin ödedikleri paranın bir kısmını iade ediyor. Doğum borçlanması yaptıran kişiler prim olarak ödedikleri kısmın ise en az %15’lik kısmını vergi indirimi sayesinde geri alabilmektedir. Doğum borçlanması yapan kişinin bu yolla sağlayacağı avantaj yaklaşık olarak 4 bin liranın üzerindedir.
Doğum Borçlanması Maaşı Etkiler Mi?
Doğum borçlanmasının sonuçları arasında erken emeklilik ve aylığın arttırılması vardır. Fakat bu durumlar bazı şartlar altında gerçekleşebilmektedir. Borçlanma durumu 2000 yılı öncesi olan kişiler için aylık önemli ölçüde artmaktadır. Özellikle emekli aylığı hesaplama sisteminde 2000 öncesi prim günleri büyük etki yapmaktadır.
Doğum Borçlanması Süreleri Nedir?
· Sigortalı kadınların toplam istirahat süreleri ile borçlandırılabilecekleri süre iki yıldır.
· En fazla üç defa olmak üzere doğum nedeniyle çalışamayan kadınlar toplamda 6 yıla kadar borçlanabilir.
· Doğum tarihinden sonra prim ödemesi yapıldıysa iki yıllık süreden bu süre düşülür.
· Doğum borçlanması yapılan sürede çocuğun vefat etmesi halinde vefatına kadar olan süre borçlandırılır.
