Genel olarak üretim faaliyetli sonucunda mal ve hizmetler oluşturulurken sermaye mallarında meydana gelen eskime ve aşınmanın parasal değerine amortisman denmektedir. Taşınmaz mallar, taşınmaz malların tamamlayıcı parçaları, ayrıntıları, teçhizat, makine vb. gibi değerlerin uğradıkları değer kayıpları ile maliyet tutarlarına eklenecek olan kayıpların giderler kısmında yazılması amortismanın konusunu oluşturmaktadır. Amortisman dolayısıyla ortaya çıkan masraf, bir sonraki seneden başlayacak şekilde giderler arasına yazılmaktadır.
Amortisman Nedir?
Duran varlıklarda yaşanan yıpranma, aşınma ve eskime paylarına amortisman denir. İşletmelerin çoğunluğu alınan eşyaları 1 yıldan fazla süreyle kullanmaktadırlar. Geçen zamanla birlikte kullanılan birçok eşya yapısı gereği deformasyona uğrayarak ekonomik değer kaybederler. Bu gibi durumlarda varlıkların ekonomik ömürleri gider olarak kaydedilmelidir. Şirkette bulunan demirbaşların ve diğer duran varlıkların belirli bir kullanımdan sonra yıpranması, aşınması ve eskimesi söz konusu olduğunda amortisman hesabı yapılmalıdır.
Amortisman Bir Gider Midir?
İşletmelerin kullanmak üzere aldıkları varlıklarda aşınma, yıpranma ve eskime gibi durumların oluşması amortismanı oluşturmaktadır ve amortismanlar gider payında gösterilen kalemler içerisinde yer alır. Duran varlıklar muhasebe dönemlerine göre dağıtılarak yazılır ve gider kaleminde yer almaktadır. Bu sebepten ötürü amortisman bir giderdir.
Amortisman Neden Bir Nakit Girişidir?
Finansal tablolarda net gelir hesaplanırken dönem içinde elde edilen gelirden amortisman gideri düşülmektedir. Şirket nakit akışını hesaplarken net geliri başlangıç noktası olarak kullanır. Net gelir hesaplanırken amortisman çıkarılır fakat nakit çıkışı olmadığı için nakit akış tablosunda amortisman tekrardan yazılmalıdır. Amortisman bir önlemdir ve nakit akışını hesaplarken gelir veya net satışlara eklenir ve bu yüzden nakit akışını etkilememektedir.
Amortisman Neye Göre Ayrılır?
Amortismanın giderlere yazılması 3 şekilde olmaktadır. İlk yöntem sabit amortisman yani amortisman tutarının eşit parçalara bölünerek yıllara yayılmasıdır. İkinci yöntem ise azalan bakiyeler yani en büyük tutar ilk yıla yazılır sonraki tutarlar giderek azalmaktadır. Üçüncü yöntem olarak fevkalade amortisman yöntemi sel, deprem, yangın ve doğal afet gibi ekstrem durumlarda varlıkların kısmen ya da tamamen kaybolması sebebiyle uygulanmaktadır. Bu durumda işletmeler ilgili yerlere başvurarak varlıklarının bir kısmını amortize etmeyi talep edebilirler. Ekonomik açından geliri giderinden fazla olan firmaların çoğunluğu daha az vergi vermek için azalan bakiyeler yöntemini tercih etmektedir. Karı az olan ve sektöründe ortalama olan firmalar içinse sabit amortisman yönteminin kullanılması daha uygundur.
Amortisman Oranı Neye Göre Belirlenir?
Amortismana tabi tutulan ve yüzdesel olarak gösterilen toplam tutara amortisman tutarı denmektedir. Duran varlığın satın alma bedelinin ekonomik ömrüne bölünmesiyle amortisman oranı elde edilmektedir. Örneğin bir şirketin duran varlıklarının bedeli 100 bin TL olsun. Yıllık amortismanı 15 bin TL olan şirketin amortisman oranı yıllık %15 olarak hesaplanır.
Amortisman ile İtfa Payı Arasındaki Fark Nedir?
Maddi duran varlıklara uygulanan amortisman, maddi olmayan duran varlıklara uygulanana ise itfa payı denmektedir. İkisi de faydalı ömrün veya kar elde edilecek sürenin tahminini içermektedir. Aralarındaki farkı amortisman edilmesi gereken fiziki varlığın ömrü, varlığın değiştirilmesinden sonraki süre oluşturmaktadır. Maddi olmayan duran varlığın kullanım ömrü sona ereceği tarihte bittiği için itfa payının hesaplanması daha kolaydır.
Amortisman İşletmeler İçin Neden Önemlidir?
Bir varlığın zaman içindeki kullanımına bağlı olarak yararı doğrultusunda ölçülmesi amortisman yoluyla sağlanmaktadır. Varlıklar kullanılmaya başlandığından itibaren gelir elde edilirken, varlık kullanılmaya başlanıldığı artan aşınma ve yıpranma payları da kaydedilmiş olur. Varlığın maliyetini, varlığın kullanılmasıyla elde edilen gelirle dengelemek amortismanın amacını oluşturmaktadır. Bu sebepten ötürü varlığı faydalı ömrü boyunca, varlıkların maliyetleriyle birlikte gelir tablosundaki giderlere sistematik olarak yerleştirilir.
Amortisman Süresi Ne Kadar?
Amortisman sürelere genel olarak firmadan firmaya farklılık göstermektedir. Kullanılan duran varlıklara göre amortisman ömürleri yine değişkenlik gösterebilir. Ülkemizde amortismanın ortalama süresi ise 17-18 yıl civarındadır. 16 yıllık amortismanın hesaplanması alınan sonuçların doğru ve avantajlı olmasını sağlayacaktır.
Amortisman KDV Dahil Mi Hesaplanır?
Maddi duran varlıklar finansal tablolara not edilirken KDV hariç tutar göz önünde bulundurulur. Amortisman duran varlıklar arasında yer aldığı için amortisman hesaplanırken kayıtlı değerlere KDV hariç tutarlar esas alınır. Hesaplamalar esas alınan bu değer üzerinden yapılmaktadır. Yani kısacası amortismanlara KDV dahil değildir.
Amortisman Ayrılmazsa Ne Olur?
Amortisman ayrımı yapmak isteğe bağlıdır. Maliye İdaresi yaptığı açıklamada amortisman değerini ayırmanın bir mecburiyet olmadığını ve yasal hak olduğunu belirtmiştir. Bu yasal hakkın istenilirse kullanılabilir, istenirse kullanılamaz veya eksik olarak kullanılabileceğini kabul etmektedir. Bu sebeple işletmeler tablolarındaki duruma göre amortisman değerini ekleyebilir veya eklemeyebilmektedir.
