Gündelik hayatta sürekli duyduğumuz “stres” kavramı, aslında bildiğimizden daha temelli, daha geniş kapsamlı ve sanıldığından daha tehlikelidir. Kişilerin yaşadığı duygusal ya da fiziksel gerilimi temsil eden “stres” kavramının ortaya atılışı 17.yüzyıla kadar dayanmaktadır.
Stres kelimesi hepimizde negatif hisler uyandırır. Bu çoğunlukla doğru olsa da, bizi uyaran ve motive ederek potansiyelimizi ortaya çıkaran bir olgu olarak da bilinir. Yani stresin pozitif yönü de mevcuttur. Fakat insana zarar veren ve birden fazla soruna yol açabilecek stres çeşidi, elbette ki kişiye gerilim ve endişe veren türüdür.
Dünya üzerindeki birçok insan, birçok sebepten ötürü stres altına girebilir. Bu anormal bir durum ya da herhangi bir bozukluk değildir. Çoğu zaman geçicidir ama önemsenmesi gerekir. Çünkü yoğun stres altında olan birinin, tehlikeye yol açacak sonuçlara maruz kalması da muhtemeldir.
İnsanların bazı olumsuz durum ve duygularda, fiziksel veya zihinsel olarak gerilmesi durumuna “stres” denir. Kişilerin bir tehlike anında ya da tehlike olmasa bile öyle algıladıkları durumlarda, vücudun reaksiyon göstermesi durumudur. Stres hafif yaşandığı sürece gayet normal bir süreç olarak adlandırılır ve geçicidir. Fakat uzun süreli ve yoğun yaşanan stres; önce yaşam kalitesini düşürür, daha sonra da fiziksel zararlara sebep olabilir.
Aslında stres, vücudumuzun bir alarm yöntemidir. Her zaman zararlı değildir. Mesela, size bıçakla saldırmak için yaklaşan birine karşı hissettiğiniz stres; sizi alarma geçirir ve yaşama içgüdüsünü tetikler. Vücuttaki kan akışı hızlanır. Kalbiniz hızlı atmaya başlar ve terleyebilirsiniz. Kaslar gerilir ve vücut adrenalin salgılamaya başlar. Stresin zararlı hale dönüşmesi, negatif etkileri de beraberinde getirir.
Stres Belirtileri Nelerdir?
Stres, dört farklı şekilde belirti gösterir. Bunlar; bedensel belirtileri, duygusal belirtiler, düşünsel belirtiler ve davranışsal belirtiler olarak adlandırılır.
Bedensel Belirtiler: Çarpıntı, hızlı soluk alıp verme, kas gerilmeleri, mide bulantısı, sindirim bozuklukları, bağışıklık sisteminin zayıflaması, baş dönmesi veya ağrısı vb.
Duygusal Belirtiler: Mutsuz hissetme, yalnızlık hissi, keyifsizlik ve karamsarlık, istek azalması, huzursuzluk, gereksiz alınganlık ve hassaslık, öfkeli ruh hali, içine kapanma vb.
Düşünsel Belirtiler: Hatırlamada güçlük çekmeye başlama (unutkanlık),kararsızlık, endişeli ruh hali, odaklanma sorunu, kıyaslama sorunu, pessimist bir bakış açısı vb.
Davranışsal Belirtiler: Uyku sorunları, aşırı yemek yeme, hiçbir şey yiyememe, herhangi bir işe başlayamamak ya da tamamlayamamak, tırnak yeme sorunu, alkol, sigara ve madde bağımlılığı, sürekli bir şeyleri ertelemek vb.
Stres Azaltan Şeyler Nelerdir?
Kişilerin, yaşadıkları stres durumunu kendi kendine azaltabilmesi mümkündür. Bunun için birden fazla metod vardır. Bazen bir yiyecek, bazen bir davranış ya da düşünce sizi stresten uzaklaştırabilir. Stresten uzak durmak ya da stresinizi azaltmak istiyorsanız, bu yöntemlere başvurabilirsiniz:
- Kendine güvenmeyi öğrenmek
- Stres azaltan doğal yiyecek içecekleri tüketmek
- Kişinin kendine zaman ayırması
- Spor ve egzersiz yapmak
- Meditasyon, yogaya başvurmak
- Onu mutlu eden aktivitelere yönelmek
- Bir hobi edinmek ve onunla meşgul olmak
- Sizi strese sokan insanlardan ya da durumlardan uzaklaşmak
Stres Adeti Geciktirir Mi?
Kadınların her ay düzenli olarak adet olması, onların sağlıklı olduğunun göstergesidir. Kimi zamanlarda adet gecikmeleri yaşanır ve bu durum eğer bir hamilelik yoksa; bir şeylerin yan etkisi ya da belirtisi olarak değerlendirilir.
Stresin adet geciktirici bir özelliği olduğu, çok bilinen bir gerçektir. Yoğun stres altındaki bir kadının adet döngüsünde bozulmalar yaşanabilir. Bunun için stresten uzaklaşmalı ya da adet söktürücü yöntemlere başvurmak gerekir. Fakat uzun süre adetiniz geciktiyse, bir doktora danışmanız daha mantıklıdır.
Strese Bağlı Cilt Hastalıkları Nelerdir?
Cilt sağlığı ile stres arasında çok kuvvetli bir ilişki vardır. Kişilerin yaşadığı stres, vücutta birçok organa etki ettiği gibi, ciltte de olumsuzluklar yaratabilir.
En basit örneği vermek gerekirse, stres sebebiyle ciltte sivilceler ve uçuklar oluşabilir. Fakat stresin ciltte oluşturduğu hasarlar bu ikisiyle sınırlı değildir. Stresli insanların cildi, diğerlerine oranla daha hızlı yaşlanır, yıpranır ve kırışıp çöker. Aynı zamanda stres, cilt kuruluğuna da neden olabilir veya tam tersi bazı ciltlerde aşırı yağlanma sorununu ortaya çıkarabilir. Stresli insanların saçları dökülebilir ve egzama, kurdeşen gibi birçok cilt hastalıkları da stres sebebi ile yaşanabilir.
Stres Duası Nedir?
İslam dinine göre, insanın sıkıntı içerisindeyken, içinde yaşadığı stresten kurtulmasına yardımcı olmak için faydalı olduğu söylenen bazı dualar vardır. Bunlar arasında en çok bilineni İnşirah Suresi’dir. Sıkıntı ve stres yaşayan Müslümanların bu duayı okuduğu zaman, içinde olduğu bunalımdan kurtulacağı söylenmektedir. İnşirah Suresi’nin okunuşu ise şu şekildedir:
“Bismillahi'r-Rahmani'r-Rahim
Elem neşrah leke sadrek
Ve vada'na 'anke vizreke
Elleziy enkada zahreke
Ve refa'na leke zikreke
Feinne me'al'usri yüsren?
İnne me'al'usri yüsren?
Feiza ferağte fensab?
Ve ila rabbike ferğab?”
İslam düşünürlerine göre bu duayı okuyan Müslümanlar kısa süre içerisinde streslerinden arınmış hissederler.
Stres Diş Ağrısı Yapar Mı?
Birçok insanın sıklıkla yaşadığı stres durumu, diş sağlığını da birebir tehdit etmektedir. Öncelikle bağışıklık sisteminin güçsüzleşmesi ile dişlerde sorunlar ortaya çıkabilir. Bunun dışında stres altındaki kişilerin yaptığı bazı hareketler, onların diş problemlerini birebir yaşamasına sebep olabilir. Bunlara örnek olarak; diş gıcırdatma, dişlerde ağrı, çene kemiğinde ağrı, diş hassasiyeti ve kırılmalar sayılabilir.
Stres Göbeği Nasıl Eritilir?
Yoğun stres yaşayan insanlar, kortizon hormonu salgılamaya başlar. Bu hormon da, karın ve bel çevresinde yağlanmalar yaşanmasına sebep olur. Bu duruma da “stres göbeği” denmektedir. Stres göbeği oluşturan kişiler öğünleri düzenli olarak tüketmezler ve çok kafein, çok abur cubur ile beslenmeye alışırlar. Stres göbeğini eritmek için ilk olarak yapılması gereken şey, tahmin edildiği üzere stresten uzak bir yaşama uyum sağlamaktır.
Stres göbeğini eritmek için beslenme düzeni oluşturmak gerekir. Sağlıklı olan besinleri az az ve sık sık yemeye özen göstermeli; kafeinden ve abur cuburdan uzak durmalıdırlar. Sıklıkla protein tüketmek ve bunu spor ile desteklemek; stres göbeğinizi eritecek davranışlar arasında yer alır.
Stres İlaçları Nelerdir?
Genel olarak, kişinin yaşadığı yoğun stres ve beraberinde gelen ruhsal bozuklukları tedavi etmek için kullanılan ilaçlar, antidepresanlardır. Burada önemli olan, stres ilaçlarını bilinçsiz kullanmanın ne kadar zararlı olduğunu bilmemektir. Birçok yan etkisi bulunan stres azaltıcı ilaçları, mutlaka doktor reçete etmelidir ve onun gözetimi altında kullanmak size iyi gelecektir. Aksi taktirde stresten kurtulmak için atacağınız yanlış adımlar, sizi daha büyük sorunlara itebilir.
Stres İshal Yapar Mı?
Evet, stres ishal yapabilir. Hatta sadece ishal değil, stres yaşayan kişilerde kabızlık da görülebilir. Çünkü stresin bedensel belirtileri arasında, sindirim sistemi bozuklukları yer alır. Çok fazla stres yaşayan insanın bağırsakları bozulabilir ve dolayısıyla ishal, kabızlık vb. durumlar sıklıkla yaşanır.
Stres Nelere Yol Açar?
Önemsenmeyen, tedavi edilmeyen ve sürekli yoğun olarak yaşanan stresin çok büyük etkileri olabilir. Hatta bedeninizin hemen hemen her noktasına zararı bulunabilir. Fiziksel hasarları haricinde zihinsel hasarlar da bırakabilir.
Stresin sebep olduğu kötü durumlar ise başlıca şunlardır:
- Kalp hastalıkları
- Bağırsak sorunları
- Tansiyon problemleri
- Felç riskinin artması
- Kalp krizi riskinin artması
- Doğurganlık problemleri
- Erkeklerde performans bozuklukları
- Hormon bozuklukları
- Cilt Sorunları
- Ağız ve Diş Hastalıkları
- Mide Problemleri
- Davranış Bozuklukları
- Depresyon
- Sinir sistemi bozuklukları
- Psikolojik rahatsızlıklar
Stres Reflü Yapar Mı?
Birçok insandan şu cümleyi duyabilirsiniz: “Stres, mideme vurdu.” Özellikle normalde de mide sorunları olan insanlar, stres yaşamaya başladıklarında midede büyük rahatsızlıklar ortaya çıkabilir. Hatta hiç mide sorunu olmayan biri bile stres esnasında mide problemleri yaşayabilir. Bunlar arasında mide yanması problemi olan “reflü” de vardır. Yani evet, stres reflüye sebep olabilir.
Stres Regli Etkiler Mi?
Kadınların stres altındayken regl gecikmeleri yaşaması durumu oldukça yaygındır. Birçok kadın, hiçbir sağlık problemi olmamasına rağmen, sadece üzüntü ve stresli olduğu için normal döngüsünde adet olamaz. Bu durum normaldir. Kişi stresten uzaklaştığı zaman adet döngüsü eski haline dönecektir. Fakat ısrarla regl sıkıntıları yaşanıyorsa, bir doktora başvurulmalıdır.
Stres Sivilce Yapar Mı?
Stresin en çok etkilediği bölgelerden biri de cildimizdir. Birçok cilt hastalığına sebep olan stres, sivilce olarak kendini çok sık belli eder. Birçok insan stresli olduğu zaman ertesi sabah büyük sivilceler ya da uçuklar ile güne başlayabilir. Bunun olması çok normaldir.
Stres Saç Döker Mi?
Saç dökülmesi birçok insanın korkulu rüyasıdır ve sebepleri arasında stres de yer almaktadır. Stresli insanların saçları dökülebilir, normaldir. Hatta bazı durumlarda kişiler yoğun stres altındayken bilerek ya da bilmeyerek kendi saçlarını yolma eğilimi gösterebilirler. Bu da saçların dökülmesine, yıpranmasına sebep olur. Saç dökülmesi normalden fazla bir boyuta ulaştığı durumda, bir kliniğe gidip durumunuzu anlatmakta fayda vardır. Aynı zamanda sarımsak özlü şampuanlar da işinizi görebilir.
Stres Şekeri Yükseltir Mi?
Bilindiği üzere insülin, kan şekerini düşürür. Stres ise insülinin tam aksine bir etkiye sahiptir. Stres altında olan insanların kan şekeri seviyelerinde yükselme görülebilir. Eğer stres altındaki kişi şeker hastasıysa, bu durum tehlikeli bir seviyeye ulaşabilir. O yüzden öncelikle şeker hastalarının stresten uzak durmasında fayda vardır.
Stres Şişkinliği Nasıl Geçer?
Fazlasıyla yaşanan stres durumunda mide ve bağırsaklarda olumsuz etkiler görülebilir ve bu da karında şişkinlik hissi oluşturur. Kulağa zararsız gibi gelse de, şişkinlik problemi kişinin gündelik yaşamını zehir edebilir. Hele ki birey hem stresle hem de şişkinlik ile aynı anda başa çıkmaya çalışıyorsa… Bunun için yapılması gereken, öncelikle şişkinliğinizi daha çok arttıracak yiyecek ve içeceklerden uzak durmaktır. Yemekleri çok iyi çiğnemeli, laktozdan uzak durmalı, bol su içilmeli, lifli besinlere ağırlık verilmeli ve uzun bir yürüyüşe çıkılmalıdır.
Stres Unutkanlık Yapar Mı?
Stresin en belirgin özelliklerinden biri de unutkanlık problemidir. Stres altındaki insan bir işe ya da bir şeye odaklanma problemi yaşar ve hatırlaması gereken şeyleri kafasına güzelce not edemez hale gelir. Strese odaklı olan beyinde unutkanlıklar sıklıkla görülür. Yaşanan bu unutkanlık, özellikle iş ve okul hayatı başta olmak üzere; kişinin sosyal yaşamını zora sokacaktır. Unutkanlık için öncelikle stresten uzak durmaya çalışmalısınız ve böyle dönemlerde hatırlamanız gereken önemli durumları not edip gözünüzün önünde bulundurmalısınız.
Stres Uykuda Terleme Yapar Mı?
Zaten uyanık halde de terleme belirtileri gösteren stres, uyku halindeyken de kendini belli edebilir. Bu bazen sebebi belli olmayan ama uykuda yaşanan terlemeler olarak kendini gösterir; bazen de strese bağlı kabus görmeler sebebiyle yaşanabilir. Uyku kalitesini bir hayli düşüren stresten uzak durmak, sizin kaliteli uyku ve dolayısıyla kaliteli bir yaşam yaşamanıza yardımcı olacaktır.
Stres Ülser Yapar Mı?
Halk arasında “midede yara çıkması” olarak tanınan ülser problemi, en ciddi mide sorunlarından biridir. Hatta görmezden gelindiğinde mide kanaması ve ölüme kadar götürebilir. Stres, mide sorunlarını tetikleyici bir özelliğe sahip olduğundan; ülsere de sebep olabilir. Çok yoğun stres altında olan kişilerde midede bozulmalar meydana gelebilir ve eğer bu kişinin hikayesinde daha önceden yaşanan bir mide problemi varsa; ülser riskini çok büyük oranda arttırabilir.
