Kum fırtınası genel olarak kurak veya yarı kurak yerlerde görülen, yaygın meteorolojik bir olay. Kum fırtınası, boranın cephesinin gevşek kumla birlikte tozun uçurulmasıyla ortaya çıkar. Parçacıklar uçurulma ve durdurma ile nakledilir. Bu durum bir yerde toprak erozyonuna, başka bir yerde ise depozisyona neden olur. Kum fırtınası bir başka tanım ile, gevşek kum ve toz tanelerinin rüzgarın etkisi ile yüzeyden kalkarak havaya doğru çıkmasıdır. Sahra Çölü ve Arap Yarımadası çevresinde bulunan kurak topraklar, İran, Hindistan ve Pakistan’dan gelip Umman Deniz’inde biriktirilen katkılar ile havadan inen kum ve toz fırtınaların başlıca kaynağıdır. Çin’deki fırtınalar da Büyük Okyanus’a tozları yerleştirmektedir. Ülkemizde ise geçtiğimiz günlerde meydana gelen kuvvetli rüzgarın sonucunda da kum fırtınası oluşmuştu. Konya ve Aksaray gibi bölgeler üzerinde meydana gelen kum fırtınası olayı nedeni ile, Aksaray-Adana kara yolu polis ekipleri tarafından trafiğe kapatıldı. Konya ve Ankara yolu üzerinde de etkili olan kum fırtınası çok sayıda aracın karıştığı zincirleme kazalar meydana getirmişti.
Kum Fırtınası Nasıl Oluşur?
Kurak ve yarı kurak yerlerde yaygın görülen kum fırtınası, meteorolojik bir doğa olayı olarak kabul edilir. Boranın cephesinde gevşek kum ve tozların uçması sonucu ile ortaya çıkmaktadır. Toz parçacıkları uçurulma ve durdurulma ile başka bir yere taşınır. Bir bölgede toprak erozyonuna sebep olur, taşınan parçacıklar da ayrıca depozisyona da sebep olur. Söz konusu depozisyon, gaz halinde bulunan bir maddenin sıvı hale geçmeden önce direkt katı hale geçmesine verilen tanımdır. Kum fırtınasında bu durum birikmedir. Kum fırtınası, yüzeydeki kumlar, kil, toz gibi ince partiküllerin taşımış olduğu bir hava olayı olarak kabul edilir. Kum fırtınası genel olarak, fırtınaların oluşturduğu basınç farkının yarattığı hava akımları nedeniyle oluşur.
Kum Fırtınası En Çok Nerede Olur?
Ülkemizde de görülebilen ve örneği geçtiğimiz günlerde yaşanan kum fırtınası olayı, bugünlerde sık konuştuğumuz konular arasında girmeyi başardı. Kum fırtınası en çok kurak ve yarı kurak bölgelerde görülmektedir. Daha önce son derece büyük ve olumsuz etkiler meydana getiren kum fırtınası olayları yurt dışından örnekler de göstermişti.
Bu bölgeler:
Sahra Çölü ve Arap Yarımadasının dışında ABD ve Kanada’da Rocky Dağları’nın doğusuna doğru uzanan Büyük Düzlüklerde,
Çin’in İç Moğolistan Özerk Bölgesi’nden Moğolistan Cumhuriyeti’ne doğru uzanan Gobi Çölü’nde
Çin’in Sincan Uygur Özerk Bölgesi’nde bulunan Taklamakan Çölü’nde meydana gelen kum fırtınaları akıllarda kalmıştı. Ülkemizde de geçtiğimiz günlerde Konya-Aksaray ve Ankara bölgelerinde kum fırtınası meydana gelmişti.
Kum Fırtınasından Nasıl Korunmak Gerekir?
Kum fırtınası veya toz fırtınası gibi doğa olayları yaşandığı zaman, hem şiddetli rüzgar hem de hava üzerinde hızla yayılmakta olan partiküllerden korunmak gerekmektedir. Afet ve Acil Durum Yönetimi (AFAD) kum fırtınası olayı sırasında korunmak için kısa ve bilgilendirici bir video da yayınlamıştı. Videonun içeriğinde yer alan AFAD’ın olası bir kum fırtınası olayında yapılmasını önerdiği korunma yöntemleri şu şekilde;
Ağız ve burnun bir maske ile kapatılması, maskenin olmadığı durumlarda giysi ve kumaş parçasından yardım alınması.
Gözlerin mutlaka korunması.
Sığınacak korunaklı bir yer bulunması.
Kum ve toz fırtınaları yere yakın yerlerde daha şiddetli olacağı için yüksek bir yere çıkılması.
Özellikle uçan nesnelere karşı dikkatli olunması.
Fırtına bitene kadar mümkün olduğu kadar bulunulan yerde beklenmesi.
