Heyelanlar Dünya üzerinde sıklıkla gerçekleşen ve yaygın bir kütlesel harekettir. Toprak katmanı çeşitli kuvvetler i yüzünden yerlerinden koparak yer değiştirmesi olayı heyelan olarak tanımlanır. Hızlı veya yavaş gerçekleşebilirler. Bu heyelanın olduğu yere göre değişir. Türkiye'de en çok Karadeniz ve Doğu Karadeniz şeridinde sıklıkla görülür. Eğimin fazla olduğu yerlerde heyelan riski daha çok artmaktadır. Bu heyelanlar insanları da büyük bir şekilde etkilediğinden heyelandan korunmak için önlem alınması gerekir.
Heyelan Neden Olur?
Heyelan toprak kütlesinin yer değiştirmesi anlamında kullanılan bir kelimedir. Heyelanın oluşmasını tetikleyen birçok dış etken vardır. Bunların başında yüksek eğimli araziler, aşırı yağış, beşeri çalışmalar, zemin özellikleri ve yerçekimi heyelanı etkileyen başlıca değişkenler arasında. Fakat heyelanın en çok tetikleyen şey eğimli arazilerdir. Eğimli arazilerde toprağın bulunduğu yere tutunamamasından dolayı toprak kütlesel bir şekilde yer değiştirir. Bunun yanı sıra yağışlar ve yeraltı suları toprağın zemininde sürtünmeyi azaltarak toprağın kaymasını kolaylaştırır. Beşeri faktörlere de gelecek olursak heyelan bölgelerinde inşaat çalışmaları yapılması da toprak zemininin kayma riskini tetikler bu sebeple heyelan riski olan bölgelerde herhangi bir çalışma yapılmaması en doğrusudur.
Heyelan İle Erozyon Arasındaki Fark Nedir?
Öncelikle erozyonun tanımından bahsedecek olursak toprak yüzeyinin diş etkenler yüzünden örneğin sel suları rüzgar ve dış kuvvetler gibi etkenlere bağlı olarak toprağı aşındırarak taşınmasına sebep olan doğa olayıdır. Öncelikle bunların arasındaki en temel fark heyelanın kütlesel olarak toprak tabakasının yer değiştirmesi, erozyon ise toprağın aşınarak sadece toprak yüzeyinin yer değiştirmesi anlamına gelmektedir. Bunun yanısıra heyelan aniden gerçekleşir fakat erozyon zaman içinde dış etkenler yüzünden gerçekleşir. Bunun dışında erozyonun etkilerinden korunmak için ağaçlandırma çalışmaları yapılabilir fakat heyelandan korunmanın yolu heyelan bölgelerinde yaşamamaktır. Heyelan en çok yağış alan bölgelerde kendini gösterirken erozyon ise genelde kurak bölgelerde gerçekleşir. Bu tabloya baktığımız zaman aslında erozyon ile heyelanın ne kadar farklı kavramlar olduğunu görebiliriz.
Heyelan İçin Neden Duvar Örülür?
Heyelanı önlemek için istinat duvarları kullanılır bu duvarlar kütlesel bir toprak kayışının ve aynı zamanda erozyonun yerleşim yerlerine ve yol gibi alanlara dökülmesini engellemek için kullanılan bir duvardır. İstinat duvarı genel olarak heyelan riskinin fazla olduğu bölgeleri özellikle de keskin bir seviye farkı olan toprak tabakaları bulunan bölgelere yapılarak olası bir toprak kayması riskinde toprağın yıkıcı gücünden kaçınmak için yapılır. Bu istinat duvarları büyük kütlesel toprakları da engellemek için çok kaliteli malzemelerden yapılması gerekir yoksa istinat duvarı zaten pek bir işe yaramayacaktır. Zemin türü belirlendikten sonra da bu duvarın yapı malzemeleri seçilerek uygun bir istinat duvarı elde edilir.
Heyelan İçin Alınması Gereken Tedbirler Nelerdir?
Heyelandan korunmak için alınacak birçok farklı önlem vardır. Örneğin heyelanlı bölgede arazi çalışmalarının yapılması büyük bir önem arz etmektedir. Ayrıca bu bölgeler heyelan eğilimli olduğu sürece yerleşime açılmaması gerekir. Sonrasında bazı su kanalları açılarak suyun toprağa kaydırma riskini yok etmek önemlidir. Eğer heyelan bölgelerinde bazı inşaat çalışmaları yapılıyorsa çok dikkatli olunması ve risk taşıyan bölgelere istinat duvarı yapılması çok önemlidir. Bunun yanı sıra yamaç dengesini korumak için toprak örtüsü de korunmalıdır.
Heyelandan Sonra Yapılması Gerekenler Nelerdir?
Heyelandan sonra yapılması gereken en önemli şey güvende olunan bir bölgeye çekilip kendinizi güvence altına almaktır. Eğer yakınınızda su, elektrik, gaz gibi kaynaklar varsa hemen kapatmalısınız. Etrafınızı görmek için fener kullanmayı ihmal etmeyin çünkü yakıcı bir alet kullanmanız eğer gaz kaçağı varsa patlamaya sebep olabilir. Tehlikeli duvarların ve binaların olduğu bölgelerden uzak durun ve bu alanların etrafında dolaşmayın. Bunun yanı sıra kitle iletişim araçlarından seri bir şekilde faydalanmaya çalışarak bilgi akışını sağlayın. Bu şekilde heyelandan sonra daha güvende olmuş olacaksınız.
