Evli olan veya yeni evlenecek olan çiftlerin evlilikleri aşamasında veya gelecekte evliliklerinin bitmesi durumlarına karşın imzaladıkları bir sözleşmedir. Genel olarak halk arasında evlilik sözleşmesi olarak adlandırılan bu sözleşme esasında mal ayrılığı sözleşmesidir. Bunun nedeni Türk Medeni Kanunu’nda Mal Ayrılığı Sözleşmesi olarak anılması ve bu sözleşmede evlilik süresinde edinilen malların kime ait olduğu, nasıl paylaştırılacağı, nasıl tahsis edileceği gibi düzenlemeler barındırmaktadır.
Evlilik sözleşmesi yapılmadığı durumlarda ise yasal mal rejimi ve kanuni mal rejimi adında bir sözleşme imzalanmaktadır. Kişiler yasal mal rejimi adı verilen bu sözleşmeyi evlilik sözleşmesi yaparak değiştirme imkanına sahiptir. 1 Ocak 2002 tarihinde Türk Medeni Yasası yürürlüğüne giren yasal mal rejimi 4721 sayılı kanunla değişerek edinilmiş mallara katılma rejimi olarak kabul edilmiştir.
Evlilik Sözleşmesi Nedir?
Evlenecek olan çiftlerin veya evli olan eşlerin, evlilik esnasında veya evliliğin sona ermesi durumlarında mal varlıklarını nasıl yönetecekleri, mal rejimi konusunda tarafların ne haklara sahip olacağını ve evlilik sona erdiğinde mallarına nasıl tasfiye edileceğini düzenleyen ve resmi şekilde yapılması gerekli olan aile hukuku sözleşmesine evlilik sözleşmesi denilmektedir. Türk Medeni Hukuku’nda mal rejimi sözleşmesi olarak adlandırılan bu sözleşme çokça karşılaşılan ve gelecekte mal paylaşımı problemlerini çözmeye yaramaktadır. Evlilik sözleşmeleri genel olarak dört türe ayrılır ve bu türler içerisinde nitelendirilmektedir. Evlilik sözleşmelerinin türleri ise şu şekilde özetlenebilir;
· Mal Ortaklığı: Bireysel veya kolektif olarak çiftlerin sahip oldukları mallara sonrasında ortak olarak sahip olmaları mal ortaklığıdır.
· Mal Ayrılığı: Çiftlerin boşanma durumunda kendine ait olan malları koruma durumudur. Bu türde kişiler kendi malını paylaşmadığı gibi karşı taraftan herhangi bir mal alamaz.
· Paylaşımlı Mal Ayrılığı: Paylaşımlı olarak yapılan mal ayrılıklarında ise eşler kendi tasarrufundaki mallara yine sahip olur. Aitliği belirlenemeyen mallar hakkında ise denkleştirme yapılır ve eşler arasında paylaştırılmaktadır.
· Edinilmiş Mallara Katılma: Evlilik sözleşmesinin yapılmadığı durumlarda yapılan devlet tarafından yapılan paylaşma türüdür. Evlilik süresi boyunca elde edilen malların boşanma durumunda ortak olarak paylaştırılmasını esas almaktadır. Paylaşıma dahil olan mallar yine dört türde değerlendirilir ve bu türler kişinin kendi çaba ve emeği ile kazanmış olduğu edinim, bireysel olarak elde ettiği kazanımlar, çalışabilme yetisini kaybetmesine bağlı olarak oluşan veya edinilen tazminatlar ve sosyal yardımlaşma ve dayanışmaya ait kurum, kuruluş ve vakıflardan elde edilen gelirlerdir.
Evlilik Sözleşmesi Nasıl Yapılır?
Evlilik sözleşmesinin geçerli ve hukuki olabilmesi için belirli koşulları sağlaması gereklidir. Bu koşulların sağlanması durumlarında evlilik sözleşmesi devreye girer ve uygulanmaya başlanmaktadır. Koşullar arasında ise şunlar yer almaktadır;
· Ehliyet: Yalnızca tam ehliyetli veya sınırlı ehliyete sahip olan kişilerce kurulabilir. Yaşı küçük veya kısıtlı olan kişilere ise vasilerinin onayıyla yapılmaktadır.
· Noterden Yapılma: Evlilik sözleşmesinin geçerli hale gelebilmesi için notere gidilmeli ve noterden onay alınması gereklidir.
· İmza: Eşler arasında evlilik sözleşmesinin yürürlüğe girmesi imza zorunluluğu ile olmaktadır. Ehliyet olmayan çift varsa ise atanmış yasal vasilerin imza atmaları gerekir.
Evlilik Sözleşmesi Evlendikten Sonra Yapılır Mı?
Evlilik sözleşmeleri genel olarak evlenmeden önce yazılı bir sözleşme ile yapılmaktadır. Evlilik öncesi yapılmayan evlilik sözleşmeleri edinilmiş mallara katılım olarak uygulanmaktadır. Çiftler sonradan edinilmiş mallara katılım uygulamasındaki şart ve koşullarında değiştirme imkanına sahip oldukları için evlilikten sonra yazılı bir şekilde notere onaylatarak noterde düzenleme yapabilir ve evlilik sözleşmesini evlendikten sonra yapabilmektedir.
Evlilik Sözleşmesi Ücreti Nedir?
Evlilik sözleşmesi genelde noter huzurunda aile avukatları ile birlikte yapılmaktadır. Avukat olmadan da yapılabilen evlilik sözleşmelerini yapmak belirli bir ücret karşılığında olmaktadır. Evlilik sözleşmesi noterde onaylanması gereken sözleşmelerden olduğu için noter ücreti ödenmeden uygulanmaya konulamaz. 2021 yılı için noter ücreti ise 200-500 TL arasında bir ücrete tabidir.
Evlilik Sözleşmesi Bağlayıcı Mı?
Evlilik sözleşmesi şeklinde hukuki bir düzenleme bulunmamaktadır. Edinilmiş mallara katılma olarak adlandırılan sözleşmenin adına evlilik sözleşmesi denilse dahi bir hükümlülüğü bulunmamaktadır. Hukuken geçersiz beyanlara örnekler arasında yer alacak bu sözleşmeler evlenmeden önce veya sonra mal rejimi sözleşmesi ile yapılmaktadır. Mal rejimi sözleşmesi ise kanunda yazılı sınırlar içerisinde yapılabilmektedir.
Evlilik Sözleşmesi Bozulur Mu?
Evlilik sözleşmesi bozulabilen bir sözleşmedir. Eşler tarafından veya eşlerden birinin bozulma başvurusu isteğiyle birlikte mahkeme tarafından kaldırılabilir, değiştirilebilir veya evliliğin iptali ile bozulabilmektedir.
Evlilik Sözleşmesi Caiz Mi?
Evlilik sözleşmesinin caiz olup olmadığı çokça tartışılan konular arasında bulunmaktadır. Fakat uzmanlara göre standart bir evlilik sözleşmesinin olmaması, hiçbir haktan önceden feragat edilmesinin mümkün olmaması gibi durumlar göz önünde bulundurularak sözleşmesinin geçerliliği ve yaptırımı bulunmadığı belirtilerek caiz olarak kabul edilmemiştir.
Evlilik Sözleşmesi Hangi Durumlarda Yapılır?
Evlilik sözleşmeleri evlilikten önce, evlenme anında veya evlilik sonrasında yapılabilir sözleşmelerdir. Evlilik sözleşmesinin geçerliliği noterde yapıldığı tarihten itibaren geçerli olmaktadır. Fakat evlilik sözleşmesinin yapılması zorunlu değildir. Evlilik sözleşmesinin yapılmaması durumunda Türk Medeni Hukuku gereğince edinilmiş mallara katılma rejimi geçerli olmaktadır.
Evlilik Sözleşmesi Hangi Durumlarda İptal Olur?
Eşlerden birinin başvurusu veya eşler tarafından yapılan başvuruyla birlikte evlilik sözleşmesi yapılabilmektedir. Başvuru üzerine mahkeme tarafından kaldırılıncaya kadar geçerli olacak evlilik sözleşmesi bu gibi durumlarla karşılaşıncaya kadar geçerliliğini korumaktadır. Evlilik sözleşmesini geçerliliğinin bittiği ve iptal olduğu durumlar arasında ise kaldırılması, değiştirilmesi, evliliğin iptal olması, evliliğin boşanma veya ölüm ile sona ermesi bulunmaktadır.
Evlilik Sözleşmesi Ölüm Halinde Geçerli Mi?
Evlilik sözleşmesi evlilik durumunun sürdüğü süre boyunca devam etmektedir. Ölüm halinde evlilik sona erdiği için ölüm haline evlilik sözleşmesi biter ve geçerli olur. Ölüm halinde geçerli olan evlilik sözleşmesine göre mal paylaşımı ve sözleşmede belirtilen diğer unsurlar uygulanır.
