İnsanları şaşırtan ve oldukça ilginç olan birçok canlı çeşidi bulunmaktadır. Doğada bulunan bu ilginç canlılar arasında hayvanlarda görülen etoburluğun bitkilerde görülmesidir. Dünyada bulunan bazı bitkiler et yiyerek beslenmektedir. Çok teknik olarak hareket ederek genellikle böcekleri avlayarak beslenen bu bitkiler etobur bitkiler olarak adlandırılmaktadır. Böcekleri avladıktan sonra sindirme işlemini gören özel bir sisteme sahiptirler. Bu bitkilerin etobur ya da et yiyen bitkiler olmasının altında yatan neden çoğunlukla fakir topraklar üzerinde yaşamalarıdır. Fakir ve kurak topraklarda yetişen bu bitkiler çoğu zaman topraktan beslenememekte ve yeterli miktarda azotu alamadıkları için bu gereksinimlerini böcek vb. canlıları avlayarak karşılamaktadırlar. Böcek avlamadan ve et yemeden de yaşamları devam edebilir fakat gelişimleri çok yavaş olur hatta hayatta kalmaları bile zorlaşabilir. Bilinç olmayan ve turgor prensibi olarak gelişen bu hareket dünya üzerinde yaklaşık olarak 600 tane etobur bitkide görülmektedir. Bu sebeple bitkilerde etoburlar sınıfında yer almaktadır. Diğer bitkiler gibi aynı sisteme sahip bu bitkiler fotosentez yapar ve karşılayamadıkları mineralleri böceklerden alırlar.
Etobur Bitkiler Nelerdir?
Genellikle kurak ve verimsiz topraklarda yaşayan avcı bitkilere etobur bitkiler denmektedir. Bulundukları doğal hayata uyum sağlayan ve evrime uğrayan bu bitkiler böcek, sinek, sülük ve fare gibi hayvanları yemeye başlamıştır. Bu ilginç ve inanılmaz canlılar bu yeteneklerini nesillerini devam ettirenlere aktarmayı başarabilmiş ve günümüzde türleri hala devam etmektedir. Etobur bitkiler arasında en bilinenleri olarak şunlar yer almaktadır;
· Sinekkapan Bitkisi: Bilimsel adı Dionaea muscipula olan bu bitki ABD’nin Carolina eyaletinde görülmektedir. En çok bilinen ve tanıklık edilen etobur bitkisidir. Bitkiler topraktan azotu çekerek yaşamsal faaliyetlerini devam ettirir. Kurak ve bataklık alanlarında görülen sinekkapan bitkisi bu sebeple bataklıklarda ihtiyaçlarını giderememekte ve değişim göstererek etobur bir bitkiye dönüşmüştür. Avlarını kapana kıstırarak yakalayan bu bitkiler oldukça hızlıdır. Yakaladığı canlıları boyutlarına göre 5-10 gün içerisinde sindirebilirler.
· Su Çarkı Bitkisi: Bilimsel adı Aldrovanda vesiculosa’dır. Genel olarak Asya, Avrupa, Afrika ve Avustralya’da bulunur. Avlanma sistemi sinekkapan bitkisiyle aynıdır ve suda yaşayan küçük canlı ve böceklerle beslenmektedir. Yapraklı sistemi avı üzerinde geldiğinde etkileşime girerek kapanır ve av tamamen sindirilene kadar kapalı kalır.
· Yağ Çanağı Bitkisi: Bilimsel adı Pinguicula valgaris’tir. Genellikle bataklıklara bulunan ve yapışkan sıvısı sayesinde yapraklarına konan küçük canlıları kapana kıstırarak beslenen etobur bir türdür.
· Sürahi Bitkisi: Çok nadir olarak görülen ve anavatanı Filipinler olan bir bitkidir. Keşfi oldukça geç bulunan bu bitkinin görünümü sürahiye benzemektedir. Çanak şeklindeki gövdesine giren canlıları suyunun içinde boğarak avlar ve yine gövdesinde sindirir. Avladıkları canlılar içerisinde böcekler, sürüngenler, yumuşakçalar ve fareler bulunmaktadır.
· Brocchinia Reducta: Brezilya, Kolombiya, Venezuela ve Guyana’da bulunan bir bitkidir. Sürahi bitkisine benzerliğiyle dikkat çekse de sindirim ve av parçalama işlemlerini enzimlere değil bakterilere yaptırmaktadır.
· Drosera Rotundifolia: Kuzey Avrupa, Sibirya, Kuzey Amerika ve Sibirya’daki bataklıklarda görülen yaygın bir türdür. Böcek ve diğer canlıların dikkatini çekmek için tatlı bir nektar salgılamakta ve avlarını parlak renkleri sayesinde tuzağa düşürmektedir.
· Utricularia: Antarktika hariç dünyanın her kıtasında 230’dan fazla türe sahip etobur bitkidir. Karada olduğu gibi denizde yaşayan türleri de vardır. Küçük olmalarına karşın avlanma teknikleri diğer etobur bitkilerden olduğundan biraz farklı ve karmaşıktır.
Etobur Bitkiler İnsan Yer Mi?
Böcek, sinek, kertenkele, fare ve balık gibi hayvanları avlamakta olan etobur bitki türleri insanlar için zararsızdır. Sindirim sisteminde bulunan ve avlarını sindirme ve yok etme enzimleri insanlara zarar vermek için yeterli değildir. Diğer bitkiler ile kıyaslandığında etçil olmaları nedeniyle korkutucu olsalar da insanlara kesinlikle zarar verememektedir. Bir bakıma tam tersi bir durum olduğu söylenebilir bunun sebebi insanlar etobur bitkilerin yaşam alanlarını yok ederek, onları koleksiyonlarına dahil ederek bu bitki türlerinin soylarının tükenmesinde etkili olmuşlardır.
Etobur Bitkiler Nasıl Beslenir?
Sindirim sisteminde bulunan enzimler ve salgılar sayesinden avladıkları canlıların proteinlerini emerek beslenmektedirler. Bilinçsiz olarak yaptıkları bu hareket sonucunda topraktan karşılayamadıkları azot ve proteini böcek ve sineklerden karşılamaktadırlar. Böcek ve sinek dışında avladıkları pek çok canlı bulunmaktadır.
Etobur Bitkiler Yetiştirme Nasıl Yapılır?
Ø Etobur bitkiler her toprakta yetişmediği için özel olarak toprak karışımı hazırlamalısınız. Besin değeri az ve asidik topraklarda yetişen bu bitkiler için perlit ve silika kumu tercih edin.
Ø Tohumlar çimlenmesini istediğiniz saksıya yerleştirin. Saksı tohumu nemli ve sıcak tutarak hava akımı yapılabilir bir şekilde ayarlanmalıdır.
Ø Klima suyu, yağmur suyu, saf su ve benzeri sularla toprak karışımını hazırlayın. Mineral içermeyen sular kullanmaya özen gösterin.
Ø Tohumlara toprağa saçın ve asla gömmeyin.
Ø Su ile spreyleme yaparak saksınızı kilitli bir poşete koyarak içini su doldurun.
Ø Aydınlık fakat çok güneş ışığı almayan bir yere koyarak tohumların hızlı çimlenmesini sağlayabilirsiniz.
Ø Çimlenme tamamlanana kadar toprak daima ıslak olmalıdır. Mineral içermeyen sularla toprağı spreyleyin.
Ø Kilitli poşeti havalandırarak alg ve mantar oluşumunu engelleyin.
Ø 24-32 C arası ideal sıcaklıkta tohumları muhafaza edin. Aşırı soğuk ve sıcaklardan kaçının.
Ø Çimlenme işlemi gerçekleşince kilitli poşetin ağzını açın ve peyderpey poşetten çıkarın. 2-3 hafta kadar bitkiyi gün ışığına alıştırın.
