Sigortalı kişinin vefat etmesi durumunda geri kalan eş ve çocuklarına verilmekte olan sosyal yardıma dul ve yetim aylığı denmektedir. Dul ve yetim aylığı halk arasında genel olarak ölüm maaşı olarak adlandırılmaktadır. Sosyal yardımlar arasında yer alan bu aylık, sigortalı bir kişinin vefat ederse eşine dul aylığı, varsa çocuklarına yetim aylığı olarak bağlanmaktadır. Erkek veya kız çocuğuna sahip olunması yetim aylığının bağlanmasına engel değildir. Fakat erkek ve kız çocuklarının yetim aylığı almaları arasında fark bulunmaktadır. Erkek çocukları 18 yaşını doldukları andan itibaren yetim aylığı alamazken, aylıkları kesilmektedir. Öğrenimine devam eden erkek çocukları 20 yaşına, yükseköğrenim yapmaya karar verirse 25 yaşına kadar yetim aylığı alabilmektedir. Kız çocuklarındaki durumda ise yaş şartı bulunmamakla beraber kız çocukları evlenmedikleri veya sigortalı bir işe girmedikleri sürece yetim aylığı almaya devam edebilirler.
Dul ve Yetim Aylığı Oranları Nedir?
· Dul eş %75
· Dul eş %50(memur olan veya memur emeklisi maaşı alan dul eş
· Bir dul eş, bir çocuk %60, %30
· Bir dul eş, iki çocuk %50, %25, %25
· Bir dul eş, üç ve daha çocuk %50, kalan yarısı çocuklar arasında eşit paylaşılır
· Tek çocuk %50
· İki çocuk %40, %40
· Üç ve daha fazla çocuk %100’ü geçmemek kaydıyla eşit paylaşım
Dul ve Yetim Aylığı Ne Kadar?
2020 yılının Aralık ayında açıklanan enflasyon rakamlarına göre 2021 yılındaki dul ve yetim aylıkları belli oldu. Enflasyon rakamlarının açıklanmasının ardından Ocak ayında dul ve yetim maaşlarına %8,36 oranın zam yapılarak en düşük aylık 453 TL, %75 hisse oranına göre ise en yüksek ölüm aylığı 5.202 TL olarak belirlendi. Yapılan zam oranına göre 1500 TL ölüm aylığı alanlarda 1625 TL, 1600 TL alanlar 1733 TL, 1700 TL alanlar 1850 TL, 2000 TL alanlar ise 2167 TL ölüm aylığı alabilecek.
Dul ve Yetim Aylığı Şartları Nelerdir?
Vefat eden bir kişinin eşine dul denmektedir. Vefat eden kişi sigortalı ise eşi ve çocuklarına dul ve yetim aylığı adında sosyal yardım yapılmaktadır. Dul olarak nitelendiren eş yeniden evlilik gerçekleştirene kadar herhangi bir yaş sınırı olmaksızın dul aylığından yararlanabilir. Kız çocukları da evlenene veya sigortalı bir işte çalışmaya başlayana kadar herhangi bir yaş sınırı olmaksızın yetim aylığından yararlanabilir. Erkek çocukları ise eğitim görmedikleri taktirde 18 yaşından itibaren yetim aylığı hakkında yararlanamaz. Öğrenimine devam etmek istiyorsa 20, yükseköğrenim yapmak istiyorsa 25 yaşına kadar yetim aylığından erkek çocukları yararlanabilmektedir.
Sigortalı kişi vefat ettiğinde anne ve babasının da dul ve yetim maaşı alma hakkı bulunup bulunmadığı merak edilen konular arasındadır. Vefat eden sigortalı kişinin anne ve babası dul ve yetim aylığı almak hakkına sahiptir. Fakat bu hakkı elde etmek amacıyla iki şartı sağlamak zorundadırlar. Sigortalı kişinin öldüğü tarih itibarıyla eş ve çocuklarına bağlanan dul ve yetim aylıklarının toplamının sigortalının aylığından az olması ve geçimlerinin sigortalı kişi tarafından sağlandığının belgelenmesi ile birlikte sigortalı kişinin anne ve babası da dul ve yetim maaşı alabilmektedir.
Dul ve Yetim Aylığı Ne Kadar Sürede Bağlanır?
Başvuru işlemlerinin yapılmasının ardından dul ve yetim aylığının ne kadar olacağı hesaplanmaktadır. Başvuru sahiplerinin ne kadar dul ve yetim aylığı alacağı belli olduktan sonra ise maaş bağlama işlemleri gerçekleştirilir. Ölen sigortalı kişinin hak sahiplerine yapacağı ödemeler genel olarak maaş bağlama işlemini takip eden bir sonraki ayın başında başlamaktadır.
Dul ve Yetim Aylığı İçin Nereye Başvurulur?
Dul ve yetim aylığı almak için başvurular genel olarak internet üzerinden E-Devlet sistemi üzerinden yapılmakla beraber SGK İl ve İlçe müdürlüklerinden de yapılabilmektedir. İnternet üzerinden online başvuru yapabilmek için https://www.turkiye.gov.tr/sosyal-guvenlik-olum-yardimi-ve-dul -yetim-ayligi-talebi sayfası üzerinden yapılabilir. Dul ve yetim aylığı almak için başvuru yapılmadan bu haktan yararlanılamamaktadır.
Dul ve Yetim Aylığı İçin Gerekli Evraklar Nelerdir?
Dul ve yetim aylığı almak için başvuru internet üzerinden ve online olarak yapılıyorsa sistemde bilgiler kayıtlı olduğu için herhangi bir evrak talep edilmemektedir. Sigortalı kişinin ölüm bilgisi ise E-Devlet sistemine düşmediği durumlarda SGK il ve ilçe müdürlüklerine gerekli olan belgelerle başvuru yapılmalıdır. Başvuru için gerekli olan evraklar arasında şunlar yer alır;
· Kimlik fotokopisi
· Ölüm belgesi
· Veraset ilamı
· Öğrenim gören erkek çocuğun öğrenim belgesi
Dul ve Yetim Aylığı Haczedilebilir Mi?
Dul ve yetim aylıkları bazı durumlarda kesilebilir bir aylıktır. Kesilebilir bir aylık olmasına karşın dul ve yetim aylıklarının haczi mümkün değildir. Emekli kişinin isteği ve izni olmadan bankalar veya diğer kuruluşlar borçlu kişinin aldığı dul ve yetim aylığını haciz edemez. Haciz yasağının ortadan kalkmasının sağlayan iki istisna durum ise nafaka borçlar ve borçlunun muvafakitidir.
Dul ve Yetim Aylığı Birlikte Alınabilir Mi?
Anne ve babası vefat edenlere yetim maaşı, eşi vefat kadınlara ise dul maaşı bağlanmaktadır. Bazı durumların oluşması halinde iki maaş aynı anda alınabilmektedir. Yönetmelik gereği yasal olabilen durum için gerekli olan bir takım şartların oluşması gerekir. Bu şartlar özetlenecek olursa;
· Anne babanın veya eşin ölmeden önce emekli maaşı alıyor olması
· Dul yetim maaşı bağlamak için yeterli sayıda sigorta priminin ödenmiş olması
· Eşin veya anne babanın sigortalılık statülerinin farklı olması
· Herhangi bir gelire sahip olunmaması ve sigortalı bir işte çalışılmaması durumları
· Eşin veya anne babanın ölümlerinden bir tanesinin 1 Ekim 2008 tarihinden öncesinde gerçekleşmesi
