Günlük yaşamda insanlar sürekli olarak stres kaygı içinde daha birçok duygunun barındırdığı psikolojik sorunlarla boğuşmaktadır. Bu sorunlar da insan hayatını bir o kadar etkilediğinden dolayı insanlar psikolojik tedavilere yönelmektedirler. Psikolojik tedaviler içinde bir tedavi yöntemi olarak uygulanan şema terapi de bir psikoterapi yöntemidir. Şema terapide genel odaklanılan konular ise çocukluk ve ergenlik dönemi içerisinde değiştirilmesi zor olan psikolojik sorunların ve kalıp düşüncelerin tedavisine yönelik uygulamalar içeren bir modeldir. Pek çok gelişim modelini içerisinde barındıran şema terapi, bilişsel ,davranışsal, psikodinamik ve bağlanma gibi birçok etkeni de içerisinde barındırmaktadır. Psikoterapistler terapinin uygulanışı kapsamında bireyin sorunlarını anlamaya odaklanır ve bu sorunları çözmeye çalışır. Geniş bir bakış açısının bulunduğu düşünce tarzını aşılayarak sorunlarla baş etmek için etkili bir süreç oluşturulmasını sağlar. Jeffrey Young tarafından geliştirilen bu terapi modeli erken dönemde ortaya çıkan yaşantısal sorunları yetişkinlik dönemine yansımaması adına bu değişimleri keşfederek değiştirme yoluna gitmesine hedefler.
Şema Terapi Ayırıcı Özellikleri Nelerdir?
Şema terapinin en belirgin özelliği kişilerin çocukluk ve ergenlik dönemlerinde yaşadıkları olayların duyguların ve psikolojilerin gelecek nesillere yansımaması adına bu yansımayı ortadan kaldırabilmeyi hedefleyen bir terapi olmasıdır. Bu noktada şema terapiyi oluşturan şema kavramını da iyi anlamak gerekir. Şema, insanların çevrelerinden algıladıkları genel olgu ve bilgi bütünü olarak tanımlanabilir. Çünkü insan zihni sürekli olarak çevresindeki işleyişleri ve durumları hafızasına kaydederek bu algıları kendi davranışlarını ve psikolojisine de yansıtır. Bu şekilde çevresi ile bağ kurar. Yani aslında şemalar zihinsel yapılar olarak tanımlanabilir. Örneğin bulunduğunuz ortamda veya çevre için her çevrede farklı bir dostluk şeması oluşturulabilir. Buna bir örnek verecek olursak okuldaki bir çocuk arkadaşının hatasını onu koruyarak üstleniyor ve bunu dostluk olarak algılıyorsa başka bir çevredeki kişi de arkadaşının hatasını onun yüzüne anlatarak daha iyi bir dostluk kurmak gerektiğini kendi zihninde tanımlayabilir. Yani herkesin içinde bulunduğu durumlara göre daha iyi ve kötü algıları olabilir. Şemalar bu şekilde insandan insana farklılık gösterebilir bu da kişiden kişiye farklı şemaların bulunduğunun kanıtıdır. Şema terapide de hastanın yaşadığı kalıcı sorunları bu şemaları değiştirerek yenebilmesi ve sağlıklı bir birey halini gelinmesi hedeflenir. Çünkü aslında insanın zihinsel algısını değiştirmeniz olaylara da farklı bakış açılarını getirebilmenizi sağlayacaktır.
Şema Terapi Hangi Hastalıklarda Kullanılır?
Şema terapi tedavisine başvurabilmek için şema terapi ile çözülebilecek sorunların belirtileri varsa bu tedavi yöntemine başvurulur. Şema terapi akut psikiyatrik semptomlar için kullanılmadığından psikolojik bozuklukların karaktere dayalı yönlerini tedavi etmek için tasarlanan bir terapi modelidir. Bu yüzden majör depresyon panik atak gibi problemlerin çözümü için kullanılamaz. Şema terapi kronik depresyon belirtileri, anksiyete, kronik çift sorunları, yeme bozuklukları ve yakın ilişkilerin sürdürülmesinde zorluklar gibi ruhsal sağlık problemleri için faydalı bir tedavi olacaktır.
Şema Terapi Nasıl Uygulanır?
Şema terapi süreci kişilerin şemalarını geliştirerek uyumlu davranışlar evde edebilmeleri ve sorunlarla başa çıkma tepkisini geliştirmeleri adına bir uygulanış biçimi sergilemektedir. İki aşamada gerçekleşen şema terapi uygulaması öncelikle danışanın genel durumu hakkında değerlendirmeleri yapılması ve genel şemanın tanımlanabilmesi adımını içerir. Daha sonra danışanın tanımladığı şema tipine göre bu şema tipinin getirdiği olumsuzluklar ortaya çıkarılır ve danışan kişinin karşılaştığı sorunlarla başa çıkma tepkileri ölçülür. Genel problemler liste haline getirilerek terapi sürecinde uygulanacak hedefler tek tek belirlenir. Şema terapinin olumlu bir sonuç verebilmesi için bu terapiyi uygulayacak kişinin şema terapi ile çözüme uygun psikolojik sorunlarının olması gerekir. Aksi takdirde uygun olmayan sorunlar için farklı tedavi yöntemleri önerilecektir. İkinci aşamaya geldiğimizde ise tedavi süreci ile birlikte şema terapinin uygulanışı sırasında hastanın durumu değerlendirilir ve değişimlerin gerçekleşmesi noktasındaki izlenimler ortaya çıkarılır. Değişim gösterilecek olan dört genel alan belirlenerek değişim süreci izlenmeye başlanır. Bu şekilde bu tedavi yöntemi ile oldukça etkili sonuçlar alabilmek mümkün hale gelir.
