Tıpkı fizyoloji gibi, ruh sağlığı ve psikoloji de bireyler için çok büyük önem arz ediyor. İçinde yaşadığımız toplumda kişiler, biyolojik etmenler, ailevi etmenler, arkadaş, iş veya evlilik gibi ilişkilerinden de kaynaklı olabilecek birçok ruhsal sorun yaşayabiliyorlar. Ruhsal sorunlar, tek bir çatı altına toplandığı zaman çeşit çeşit farklı olabildiklerini gözlemleyebiliyoruz. Bu sorunların bazıları çok büyük etkilere sahip olup kişiyi depresyona, bunalıma sokacak hatta intihar seviyesine getirecek olsa da; bazıları daha ufak etkiler ile kişinin sosyal yaşamını tehdit eden ve bireyi karamsarlığına çeken sorunlardır.
Ruhsal sorunlar, tedavi edilmediği veya görmezden gelindiği taktirde bir veya birden fazla problemleri de beraberinde getirebilir. İnsan doğumundan ölümüne kadar geçen sürede birçok farklı evreyi gerisinde bırakır. Bu evrelerde karşılaştığı olay ve durumlara reaksiyon olarak da ruhsal sorunları gelişebilir. Burada önemli olan, sorunu tespit edebilmek ve bunun üstesinden gelmek için harekete geçmektir. Bu, bazen bir hayat değişikliği, bazen davranış değişikliği olabilir. Ruhsal sorunları büyüklüğü ya da küçüklüğü ile dikkate almak doğru olmayabilir. Sorununuz ne olursa olsun, hiçbir zaman küçümsememelisiniz. Mutlaka profesyonel birinden yardım almalı ve sorununuzun kökenine inmelisiniz. Bu sorunlar geçici de olsalar, kalıcı etkilere sahip olabilirler. Bu nedenle birey, içine kapanmak yerine kesinlikle danışma yöntemine başvurmalıdır. Ruh sağlığınızı, yeterince dikkate almazsanız; bu zamanla fiziksel sağlığınızı da etkileyebilir ve bir dizi sorunu da kendisi ile birlikte getirebilir.
Ruhsal Sorunları İnceleyen Bilim Dalı Nedir?
Ruhsal sorunlar, göz ardı edildiği taktirde çok daha büyük problemlere sebep olabileceğinden; yıllardan beri çeşitli ruhsal sorunlar ve psikolojik rahatsızlıklar incelenmiştir. Her geçen gün yeni bir yeniliğe imza atan bilim insanları; gerek tanı gerekse tedavi yöntemleri ile gelişmeye devam etmiştir. Ruhsal sorunları inceleyen bilim dalına ise Psikoloji denmektedir. Psikoloji bilimine bir diğer değiş olarak ruh bilimi de dendiğinden, zaten bu bilim dalının insanın davranışlarını ve zihnini incelediği belli olmaktadır.
Çok kapsamlı bir bilim dalı olan Psikoloji, hem bilinçli hem de bilinçsiz olarak yapılan hareketlerin sebeplerini, sonuçlarını ve tedavisini araştırır. Bu araştırmayı yapanlar ve Psikoloji alanında uzmanlaşan kişilere ise “psikolog” denir.
Ruhsal Sorunlar İçin Okunacak Dua Nedir?
Birçok insan, yaşadığı ruhsal sorunlardan, inancı ile kurtulmak ister. İslam dinine göre, ruhsal sorunlarınızdan dua okuyarak uzaklaşmanız mümkün… Eğer sürekli bir bunalım ve daralma hissi yaşıyorsanız; aşağıdaki duayı okumalısınız:
“Yâ Vâsiu,Yâ aliymü,Yâ zel fadlil azıymi ente rabi ve aleyke hasbi,in temsesni bidurrin fe lâ kâşife lehû illâ ente,ve in teradde lî bi hayrin fe lâ râdde li fadlike,tüsiybü bihi men teşâü min ıbâdike ve entel ğafurur rahıym.”
Bu duayı düzenli olarak okuduğunuzda ve kendinizi ruhsal sıkıntıların pençesinde hissettiğinde okursanız; daha ferah ve mutlu yaşayacağınız söylenmektedir.
Ruhsal Sorunlar Nelerdir?
Birden fazla ruhsal sorunun ve psikolojik rahatsızlığın olması, onların tespit edilmesini de güçleştirebilir. Ayrıca bireyler bazen birden fazla ruhsal sorunu aynı anda yaşayabilirler.
İsimlerini halk arasında sıklıkla duyduğunuz, çok yaygın olan bazı ruhsal sorunlar şunlardır:
- Bipolar Bozukluk: Bu rahatsızlıkta kişinin ruh hali dengesizdir. Bazen çok aşırı dozda mutlu olabilirken bazen de intihar etme seviyesinde moral düşüklüğüne rastlayabilirler. Ciddi sonuçlara yol açabilecek bu rahatsızlığın mutlaka erken teşhis ile tedavi edilmesi gerekmektedir.
- Madde Bağımlılığı: Zaman zaman kişiler, onu hem biyolojik hem de sosyal yaşantı olarak yıpratacak maddelere karşı bağımlılık yaşayabilirler. Madde bağımlılığı korkunç boyutlara ulaşmadan önce bir kliniğe başvurularak ortadan kaldırılmalıdır.
- Yeme Bozuklukları: Beslenme şekli, bireyin tüm hayatını etkiler. Çok aşırı yemek yemek, hiç yememek, yediklerini bilinçli veya bilinçsiz olarak sürekli kusmak, yemek yeme eylemini sadece yaşamsal fonksiyonları sürdürmek için değil de bir moral bulma yöntemi olarak görmek veya yemek yemekten dolayı sürekli suçluluk hissetmek; yeme bozuklukları içerisine girer. Genellikle çağımızın güzellik anlayışlı sebebi ile genç kızlarda daha fazla rastlanan bu rahatsızlık tedavi edilmediği taktirde ölüme kadar gidebilecek ciddi boyutlara ulaşabilir.
- Sosyal Fobi: Sosyal bir varlık olan insan için çevresi ile etkileşimleri çok önemlidir. Fakat bazı kişiler giderek asosyallik batağına düşerek çevredeki herkesten kaygı duyma, yargılanma korkusu ile ilişkilerini bitirmeye başlarlar.
- Depresyon: Çok güçlü veya hafif olarak belirti veren depresyon, birçok kişide görülebilir ve etkileri dönemsel olabilir. Kişinin hayat kalitesini oldukça düşüren bu rahatsızlık mutlaka tespit edilip, uzman eşliğinde aşılmaya çalışılmalıdır.
- Obsesif-Kompulsif Bozukluk: Bireylerde sürekli tekrar eden davranış ve düşünce halinin bir göstergesidir. Halk arasında “takıntı” olarak geçmektedir. Kişi, yaşadığı bu takıntılı düşünceler veya takıntılı davranışlar sebebiyle sosyal hayatta büyük zorluklar yaşayabilirler.
- Travma Sonrası Stres Bozukluğu: Kişilerin büyük bir travma yaşadıktan sonra artık normal yaşantısına adapte olamaması ve bunun etkilerini yaşadığı ruhsal sorundur.
- Erişkin Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu: Çocukluk zamanında başlayan ve kişinin tüm hayatını etkileyen ruhsal sorunlardan biridir. Mutlaka tespit edilip, tedaviye başlanmalıdır.
- Anksiyete Bozukluğu: Bireylerin sürekli olarak bir kaygı yaşaması ve düşüncelerinin, hareketlerinin bu kaygı tarafından yönetilmesi anlamına gelir. Özellikle son yıllarda birçok kişi bu ruhsal sorunun pençesine düşmüştür.
Önemli olan, psikolojik rahatsızlıkların belirtilerini öğrendikten sonra kendi davranışlarınızı gözden geçirmektir. Fakat uzmanı olmadığınız sürece, bir psikolojik rahatsızlık tanısını kendi kendinize koymamanızda fayda vardır. Bunun için mutlaka bir psikiyatr veya psikoloğa danışmanız gerekir.
Ruhsal Sorunların Nedenleri Nelerdir?
Yaşanılan ruhsal sorunların kesinlikle tek bir nedeni yoktur. Herkesin ruhsal sorunları yaşama sebebi farklıdır. Kişiler bazen bir bazen de birden fazla sebepler yüzünden ruhsal sorunlar ve psikolojik rahatsızlıklar ile karşı karşıya kalmak zorunda kalabilir.
Kişilerin ruhsal sorunları yaşama sebepleri ise şunlardan biri olabilir:
- Genetik kaynaklı sebepler
- Biyokimyasal etkenler (İlaçlar ile ilgili)
- Endokrin nedenler (Metabolizma ile ilgili)
- Kişilik özellikleri
- İmmünolojik etkenler (Bağışıklık sistemi ile ilgili)
- Toplumsal Etkenler (ekonomik, ailevi, çocukluk, ergenlik vb. sorunlar)
Ruhsal Sorunlar Nasıl Anlaşılır?
Kişilerin, özellikle de kendilerinde oluşan ruhsal sorunları tespit edebilmesi sanıldığı kadar kolay değildir. Çok büyük etkileri oluşmaya başlamadığı sürece, ufak sorunları “moral bozukluğu” olarak düşünüp geri plana atmak kolaydır. Bunun için öncelikle yapılması gereken, kendinizi sevmek ve kendinize zaman ayırmaktır. Sosyal hayatınızı ya da bedeninizi olumsuz etkileyen etmenlerin var olup olmadığını iyi tahlil edebilmeniz gerekir. Aynı zamanda çevrenizde size en yakın olanların sizle ilgili böyle bir endişesi varsa kulak ardı etmemelisiniz.
Sürekli vücudun ağrı hissetmesi (özellikle kas ağrısı),mutsuz hissetme, yorgun olma, sosyal hayattan elini eteğini çekmeye başlama, kişisel bakımları erteleme veya yapmama, sebepsiz baş ağrısı ve mide bulantısı, iştahın olmaması veya çok yemek yemek gibi belirtiler; bir ruhsal sorunun habercisi olabilir. Fakat asıl tanıyı koyacak kişi, işin uzmanıdır. Bir psikolog yardımı almalısınız.
Ruhsal Sorunların Bilinçaltından Kaynaklandığını Savunan Kuram Hangisidir?
Çok tartışılan bilim insanı Sigmund Freud, ruhsal sorunların ve daha birçok şeyin bilinçaltından kaynaklandığını savunan bir kuram oluşturmuştur. Bu kuramın adı ise Psikanalitik Kuram’dır. Bu kurama göre; ruhsal sorunlar veya psikolojik sıkıntılar yaşayan kişilerin bilinçaltına inmek gerekir. Psikanaliz yöntemi kullanarak, bireyler eski ruh hallerine dönebilirler.
Ruhsal Sorunların Belirtileri Nelerdir?
Ruhsal sorunların belirtileri herkeste farklılık gösterir. Kimileri çok güçlü belirtiler yaşarken, kimileri de belirtileri fark etmez bile… Fakat genel geçer olarak bazı belirtiler, psikolojik sorunlarda ön plana çıkmaktadır. Bu belirtiler şunlardır:
- Kas ağrıları
- Yemek yiyememe veya çok yemek
- Asosyal tavırlar
- Günlük işleri yapamamak
- Sürekli uyuma isteği
- Mutsuzluk, bunaltı
- Karamsar bir ruh hali
Erkeklerde Ruhsal Sorunlar Nedir?
Erkeklerdeki ruhsal sorunların belirtileri, kadınlara nazaran farklılık gösterebilir. Eğer bir erkek ruhsal sorun yaşıyorsa, aşağıdaki belirtilerden bir veya birkaçını yaşayabilir:
- Öfkeli ruh hali
- Huzursuz haller
-Saldırgan davranışlar
-Alkol veya uyuşturucu kullanımı
- Riskli aktivitelere ilgi duymak
- Takıntılı düşünce ve davranışlar
- Alışılmadık davranışlar
- İntihara yatkınlık
- Uyku Bozukluğu yaşamak
Ergenlerde Ruhsal Sorunlar Nedir?
Çocukluktan yetişkinliğe geçilen ara dönem olan “ergenlik” hemen hemen her çocuğun ve dolayısıyla ailesinin sancılı olarak yaşadığı bir dönemdir. Bu dönemde yaşanan birçok psikolojik sorun geçici olabilmektedir. Fakat üzerine gidildiği, önemsenmediği takdirde kalıcı etkiler de yaşatabilir. Burada önemli olan, ergen bireyin yaşadıklarını bilmek ve buna uygun hareket etmektir.
Ergen birey; değişime uğrayan bedeni ile yabancılaşabilir, arkadaş çevresinden çok fazla etkilenebilir, ailesi ile şiddetli çatışmalar yaşayabilir ve ruhsal olarak içine kapanabilir. Bu dönemi iyi anlamak ve en sancısız şekilde atlatmaya çalışmak gereklidir.
Gebelikte Ruhsal Sorunlar Nedir?
Gebelik dönemine giren kadınlar, adeta bir hormon patlaması yaşarlar. Bu hormon dalgalanmaları da kadının ruhsal durumuna kesinlikle yansımaktadır. Gebelikte yaygın olarak görülen ruhsal sorunlar ise şöyledir:
- Çok uyuma ya da uyuyamama sorunları
- İştahın azalması
- Çok aşırı hassas olma
- Huzursuzluk hissi
- Tuhaf davranışlarda bulunma
- Değersiz hissetme
- Suçluluk hissetme
Gebelik döneminde yaşanan psikolojik sıkıntılar, doğumdan sonra lohusa döneminde de hemen etkisini kaybetmez. Lohusa döneminde de yeni doğum yapan kadın, ruhsal sorunlara daha açık olur. Bu nedenle hassas davranılmalı ve sorunlar göz ardı edilmemelidir.
Ruhsal Sorunlara Yaklaşımda İlaç Tedavisi Nedir?
Her ruhsal sorun ilaç tedavisi gerektirmemektedir. Bazı durumlarda kişiler sadece düzenli terapi yöntemi ile, bir psikolog ile düzenli konuşarak ruhsal sorunlarından arınabilirler. Fakat bazı durumlarda ise terapi yöntemi tek başına bir fayda sağlamaz. Yalnız bunun kararını verebilecek tek kişi kesinlikle uzman psikolog hekimdir.
Kişiler antidepresanlar başta olmak üzere bazı ilaçları kullanarak ruhsal sorunlarını tedavi etmeye başlarlar. Bazı durumlarda antidepresanlar yerine, ruhsal sorunlara sebep olan biyolojik sebepler için reçete edilen ilaçlar kullanılır. Örnek vermek gerekirse, sürekli huzursuz bağırsak sendromu yaşayan bir insanın ruhsal durumu bu hastalık için bozulduysa, öncelikli olarak ilaçlar ile bağırsak sorunları düzeltilir. İlaçla tedavi çok sık başvurulan bir yöntem olmamalıdır. Çünkü o ilaçların da yan etkileri vardır. Fakat bazı durumlarda ilaç kullanmadan birey tedavi olamaz. Bu durumlarda da ilaçlar eksiksiz ve düzenli bir şekilde alınmalıdır.
Ruhsal Sorunlar Tedavisi Nasıl Olur?
Ruhsal sorunları tedavi etmek için öncelikli olarak yapmanız gereken bir uzmana başvurmaktır. Bunun dışında hayatınızda yapacağınız bazı değişiklikler, sizin ruhsal sorunları atlatmanızda yardımcı olabilir.
-Düzenli bir yaşam şekli
-Spor yapmak
-Güzel bir hobi edinmek
-Düzenli uyku saatleri
-Sağlıklı beslenme
-Alkol, sigaradan uzak durma
-Müzik dinleme ve kitap okuma
