Kısa, düşündürücü ve özlü bir fikir oluşturmak ya da genel olarak güldürmek için ayrıntıya girmeden bir kişinin veya olayın belirli özelliklerinin ortaya çıkartıldığı ve abartıldığı çarpıcı bir örnektir. Siyasi ve toplumsal birçok mesele ile alakadar olan karikatür sanatı genel olarak ünlü siyasilerin veya kişilerin tasvirlerini kullanarak dönemin gündemine göre ortaya çıkardıkları bu eserler ile eleştirel bir dil kullanırlar. Karikatür bir resim sanatıdır. Bu resimleri çizenlere "karikatürist" veya "karikatürcü" denir. Karikatür, özellikleri bakımından bilinen orijinalinden farklılık göstermektedir. Karikatür, bir kişinin veya olayın olağandışı özelliklerini ortaya çıkarır. Genellikle bir kişinin belirli özelliklerinin abartılmasına konu olan karikatür, aynı zamanda o kişiyle alay etme, küçümseme ve güldürme aracı olarak da kullanılmaktadır. Alay etmek, insanların kendilerini küçümsemeleri, aşağılamaları, hafife almaları ve rencide etmesi anlamına gelir. Bu konuda Avrupalı filozof Bergson, “İnsanlar, yalnız insanları veya insanlarla ilgili olayları gülünçleştirmeyi düşünmüşlerdir.”" dedi.
Karikatür Bir Sanat Mıdır?
İlk ortaya çıktığı dönemlerde bu pek kabul görmese de karikatür bir resim sanatıdır ve içerisinde birden çok sanatı barından karikatür hiciv ve resim sanat gibi diğer bir çok sanatı da bünyesinde barındırır. Karikatür çizen kişilerin büyük çoğunluğu aslında realistik resim çizme konusunda da yeteneğe ve eğitime sahip kişilerdir ancak, zamanla karikatüre yönelen sanatçılar daha sade ve basit çizimler oluşturmaya eğilim gösterirler. Bu diğer birçok resim sanatında da gerçekleşen bir durumdur. Örneğin; Pablo Picasso aslında realistik tablolar oluşturan bir sanatçıyken zamanla kubizm akımından etkilenmiş ve resimleri kubizme doğru evrilmiştir. Karikatür çizen sanatçılarda bu örnekteki gibi zamanla bu dalı kendilerine yakın görerek karikatür sanatına yönelirler.
Karikatürün eski çağlardan beri yapıldığı bilinmektedir. Pompeii ve Hercula'daki kazılarda duvarlarda ve vazolarda çeşitli karikatür örnekleri bulunmuştur ancak gerçek karikatür sanatı Rönesans'ta başladı. Ama Champfleury eski tabloları karikatür olarak görmüyor. Resme konu olan kişilerin özellikleri anlatılmadığı için karikatür sayılmaz. Bunlara bürleks adı verilir.
Karikatür Nasıl Çizilir?
En temelde karikatür için öncelikle 'espri' adı verilen karikatürün hikâyesini oluşturmak gereklidir, bu bir diyalog veya görsel üzerinde kişinin ön plana çıkan özelliklerini abartmak olabilir. Örneğin; Süleyman Demirel'in karikatürleri çizilirken ona her zaman dev gibi görünen bir gıdı eklenirdi bu sayede gerçekte göründüğünden daha komik görünüme sahip olurdu. Hikâye oluşturulduktan sonra karakterler ortaya çıkartılır. Bunun için önce bir kurşun kalemle bu karakterin bir taslağı çıkartılır, doğru şekil oluşturulana kadar kalemle çok bastırmadan silik çizgiler oluşturulur, eğer çizimde bir hata olursa silmeyi kolaylaştırmak ve düzeltebilmek için bu yöntemi tüm karikatüristler kullanır. İstenen biçim ortaya çıktığında özel mürekkepli kalemlerle bu silik çizgiler netleştirilir ve biçim veya karakter son halini alır. Bu yapılan işleme çinileme denir. Çinileme bir karikatürün veya resmin çizgilerini veya konturlarını netleştirmede ve kesinleştirmede kullanılır ve çizimi daha düzgün kesintisiz çizgilere dönüştürür. Elbette bu konturlar tamamlandıktan sonra renklendirme aşamasına geçilir, geleneksel karikatürler bu şekilde kâğıt üzerinde yapılırken günümüzde teknolojinin gelişmesiyle dokunmatik ekrana sahip bilgisayarlar bu işi daha da kolaylaştırmaktadır.
