Bilimsel ismi “aviofobi” olan uçak korkusunun sebepleri konusunda bilim dünyasında genel bir görüş yoktur. Birçok araştırmacı farklı etkenlerin bu korkuya sebep olabileceğini söylüyor. Kişiden kişiye değişebileceği gibi, genetik bir yatkınlığa da bağlı olabilir. Ama en genel itibariyle uçmak ile geliştirilen korku ve kaygıların, aslında altında başka bir korku ve kaygı yatıyor olabilir. Yani insanların çoğu uçmaktan değil fakat uçarsa başına geleceğini düşündüğü felaketleri zihninde kurgulayarak korkmaya başlıyor.
Uçak Korkusu Belirtileri Nelerdir?
Uçak korkusu, bir çok kişinin yaşadığı olumsuz durumlardan biridir. Bir çok insan uçağa binmekten ya da uçma fikrinden korkuyor. Bazı panik atak hastaları ise, atak korkusu sebebiyle uçağa binmekten çekiniyorlar. Peki sadece basit bir “heyecan” ile fobi olarak değerlendirebilinen “uçak korkusu” arasındaki sınırı nasıl anlamamız gerekir? Uçak korkusu, basit bir heyecandansa aşağıdaki belirtileri barındırıyor:
· Titreme
· Üşüme
· Vücutta kızarıklık
· Vücudun belli bölgelerinde uyuşma
· Kalp çarpıntısı
· Ölüm korkusunun nüksetmesi
· Göğüste sıkışıklık ve nefeste daralma hissedilmesi, vb.
· Yoğun kaygıya bağlı mide bulantısı
Uçak Korkusu Neden Olur? Sebepleri Nelerdir?
Bir kısım bilim insanı uçak korkusunun “öğrenilmiş bir korku” olabileceğine işaret ediyor. Zira uçma faaliyeti insan türü için, türünün var oluşundan bu yana gerçekleştirdiği bir eylem değil. Bu korku zamanla ve çeşitli etkenlerle oluşabilir. Ebeveyn yetişkinlerin uçak korkularının altında yatan en temel sebep “türün devamlılığı endişesi”dir. Uçakta bir şey olursa, çocuklarıma bakamam ve türümün devamı tehlikeye girer kaygısının ürettiği, ucu aslında insan türünün temel içgüdülerinde yatan bir endişe türüdür. Bir başka sebep kişilerin daha önce yaşamış oldukları travmaların, uçak korkusunu tetiklemesidir. Daha önce uçak seyahatinde türbülans yaşamış olanlar kaygıya eğilimli yapılarıyla bunu bir fobiye dönüştürebilirler. Yahut çocukken yaşanılan travmatik durumlarda uçak ile ilgili anıların canlı olması da yetişkin döneminde uçak fobisinin sebeplerinden biri olabiliyor. Yine de bu korkuyu yenmek imkansız değil.
Uçak Korkusu Nasıl Yenilir?
Öncelikle bu başlık altında sıralananlar, uçak korkusunun çok şiddetli olmadığı durumlarda uygulanmasında fayda görüleceği söylenebilir. Eğer yukarıdaki belirtileri az da olsa hissediyor ve bu kaygılı durumunuzu kendi başınıza çözebileceğinize inanıyorsanız şu adımları izleyebilirsiniz
· Öncelikle bu korkunuzun gerçek bir sebebe dayanmadığını kendinize hatırlatın. İnsanlar doğar doğmaz uçağa binmediler, bu kaygılar sonradan oluştu. Uçağın düşeceği, kaza yapacağı gibi korkularınızın kaynağı büyük oranda sizin korkunuz.
· Bu korkuyu yenmek için seyahatinizden önce havaalanını etraflıca gözlemek ve dolaşmak iyi gelebilir. Bunun sebebi, sizin dışınızda da bir çok insanın uçağa binmek için buraya geldiği ve aslında ne kadar rahat hareket ettiklerini görerek, durumu olağanlaştırmanızda fayda sağlamasıdır.
· Aynı şekilde uçakları, uçakların hareketlerini, uçuş görevlilerini gözlemlemek de “olağan akışı” benimsemenize yarayacaktır.
· Uçuş esnasında zihninizi meşgul tutacak ya da dinlendirecek aktiviteler yapabilirsiniz. Örneğin uçakta müzik dinleyebilir, film izleyebilir ya da uyuyabilirsiniz.
· Uçak korkunuzu basit aktivitelerle seyahat anında yenemediğinizi ve iyi olmadığınızı hissettiğinizde mutlaka uçuş görevlisine bildirin ve yardım isteyin. Merak etmeyin, bu korkuyu yaşayan ilk siz olmadınız. Görevliler ise alanlarında eğitimli kişilerden oluşuyor.
· Nefes egzersizleri ile rahatlamayı deneyin.
· Koridor tarafında ve acil çıkış kapısına yakın koltuklardan birinde oturmak da sizi güvende hissettirebilir. Seçimlerinizde bunu göz önünde tutun.
Uçak Korkusunun Tedavisi Nedir?
Uçak korkusu, panik atak krizlerine sebep olacak kadar şiddetli olabilir ve yukarıda sayılan öneriler bu durumda faydasız kalabilir. Eğer uçak korkusunun şiddeti fazla ve kişi tarafından engellenemez aşılamaz boyutta ise mutlaka bir uzman tarafından destek alınması gerekir. Uçak korkusunun tedavisi mümkündür. Bu konuda uzman psikiyatrlar “hipnoz” ve “davranışsal psikoterapi” ya da ihtiyaç halinde “ilaç” yöntemleri başta olmak üzere bir çok yöntemle tedavi uyguluyorlar. Örneğin; Bilişsel davranışsal terapide maruz bırakma, yeniden yapılandırma ve ardından gevşeme teknikleri ile uçak korkusunun sönümlenmesi amaçlanır. Araştırmalar, uçak korkusu tedavisinde bu yöntemlerin ilaç içmek gibi diğer yöntemlere nazaran daha başarılı olduğunu göstermektedir.
Bir başka tedavi yöntemi ise son zamanlarda gittikçe daha çok uygulanmaya başlandı. “Sanal Gerçeklik Terapisi” adı verilen tedavi yönteminde kişinin uçak korkusuyla yüzleşerek bu korkuyu aşması amaçlanıyor. Davranışsalcı terapide kişinin uçağa binmesi-duyarsızlaştırma süreci uzmanlar tarafından zorlaştırıcı bir durum olmasından dolayı, bu soruna sanal gerçeklik terapisi kolaylık sağlamakta.
Uçak Korkusu için Hangi Doktora Gidilir?
Uçak korkusu, içinde kaygı bozukluğunu barındıran psikolojik bir rahatsızlıktır. Bu sebeple, uçak korkusunu aşamayacak kadar şiddetli yaşayan kişiler uzman doktorlara görünmelidir. Uçak korkusunu yenmek için Psikiyatri alanında uzman Psikiyatr doktorlarına (Psikiyatrist) görünmelisiniz.
Uçak Korkusu İçin İlaç Önerileri Nelerdir?
Davranışsal terapinin yanısıra uçak korkusunu yenmek için ilaç kullanmak da tedavi yöntemlerinden biridir. Ancak araştırmalar, ilaç kullanımının uçak korkusunu yenmede çok da başarılı olmadığını göstermektedir. Bir uzmana danıştığınızda da size ilaç önermekten çok psikoterapi yöntemlerini deneyecektir. Ancak bazı kişiler yine de yatıştırıcı ilaçları tercih edebiliyorlar. Benzodiazepin bazlı ilaçlar uçak korkusunu yenmede tercih ediliyorlar. Aynı şekilde çoğu kişi alkolü de kısa süreli çözümlerden biri olarak görmekte. Ancak bunların hiçbiri kalıcı bir çözüm sağlamamaktadır. Kalıcı çözüm için uzman psikiyatristlerden yardım almak gerekmektedir.
Bazı uzmanlara göre ise, uçak korkusu bir panik bozukluk durumu haline geldiğinde; kimyasal bir oluşuma dayandığı için ilaç kullanmak gerekebilir. FAA onaylı ilaçlar, EMDR yöntemi vb. yöntemler geçici süreli uygulanması gerektiği düşünülen tedaviler arasında yer almaktadır.
Uçak Korkusu için Bitkisel Çözüm Önerileri Nelerdir?
Uçak korkusu, yoğun kaygı durumu, yüksek endişe ve şiddetli bazı fizikssel reaksiyonlar yaşamanıza neden olabilir. Uçak korkusunu yenmede diğer tedavi yöntemlerinin yanı sıra, rahatlatıcı ve gevşetici özelliği bulunan bazı bitki çaylarının faydası olabilir, ancak bunların mutlak bir çözüm getirmediği sadece rahatlamaya yardımcı öneriler olduğunu belirtmeyi unutmayalım. Örneğin; melisa çayı kasların gevşemesine ve endişe şiddetinin azalmasına faydalıdır. Aynı şekilde papatya çayının da rahatlatıcı özelliği vardır.
Uçak Korkusu için Sakinleştirici Önerileri Nelerdir?
Bazı kişiler seyahatlerinden önce sakinleştirici ilaç almayı tercih edebilirler ancak bu anlık kısa süreli bir çözümdür. Kişilerin başka rahatsızlıkları bulunması halinde ise istenmeyen sonuçlara yol açabilir. Bu sebeple bu başlık altında sakinleştirici bir ilaç ismi vermek yerine, kişilerin kendi doktorlarına danışarak kendilerine uygun ilacı doktor tavsiyesi ve gözetimiyle almalarının daha faydalı olacağını düşünüyoruz.
Uçak Korkusu Öldürür Mü?
“Uçak korkusu öldürdü” gibi haberleri sıklıkla görmekteyiz. Ünlü aktör Kemal Sunal’ın ölümüyle birlikte bir şehir efsanesine dönüşen uçak korkusunun öldürdüğü algısı, yanlış bir algılamadır. Uçak korkusu insanları öldürmez. Ancak bu kaygının kontrol altına alınması gerekir. Unutulmaması gereken önemli bir bilgi ise şudur: Panik atak, ciddi bir panik bozukluğu rahatsızlığıdır. Buna rağmen şiddeti ne olursa olsun öldürücü nitelikteki kalp krizine yol açmaz.
Uçak Korkusu için Dua Nedir?
· Ayetel Kursi, okunması gereken duaların başında tavsiye ediliyor. Bir kesit sunmak gerekirse; “Allah'dan başka hiç bir ilah yoktur. O, daima yaşayan, daima duran, bütün varlıkları ayakta tutandır. O'nu ne gaflet basar, ne de uyku. Göklerdeki ve yerdeki her şey O'nundur.”
· “Bismillâhillezi lâ yedurru ma’asmihi şey’ün fil erdı ve lâ fissemâi ve hüves-semi’ul alim” duasının da 3 kere okunması tavsiye edilmektedir. Duanın anlamı ise şu şekilde: “ İsmi sayesinde yerde ve gökte hiçbir şeyin zarar veremeyeceği Allah’ın adıyla… ‘O her şeyi işitir ve bilir’ denirse, ona(diyene) hiçbir şey zarar vermez.”
