Her insan bir gün hayatının sonlanacağı gerçeğine dair ufak da olsa bir korku duyabilir. Ancak bazı kişilerde bu korkunun boyutu şiddetlidir ve kişileri psikolojik açıdan yıpratır. Anksiyete sahibi yada psikololojik açıdan zayıf durumda olan kişilerde, ölüme dair düşünceler de fazlalaşmaya başlar ve bu şekilde birbirini besleyen bir süreç yaşanmaya başlar. Bir diğer adı da “tanatafobi”dir.
Ölüm Korkusunun Nedenleri Nelerdir?
Bazı ölüm korkularının altında kişilerin hali hazırda sahip oldukları anksiyete problemleri ya da panik atak gibi rahatsızlıklar yatıyor. Ölüm korkusu bunlara sahip olan kişilerde daha sık ve daha şiddetli olarak görülür. Onun dışında ölüm korkusu, bilinmezliği içinde barındırması, ölümden sonraya dair düşüncelerdeki bilinemezlik, herkesin yok olmak gibi aynı kaderi paylaşacağı bir kaos fikri, aynı zamanda ölüm anında acı duyulup duyulamayacağının da bilinmezliği gibi sebeplerle insanlarda kaygıya yol açar. Bu kaygılar yoğunlaştığında ise tanatafobi yani ölüm korkusu oluşmaktadır.
Ölüm Korkusunun Belirtileri Nelerdir?
Her insan ölümden biraz da olsa korkar ya da bir gün herşeyin biteceğini düşünerek kaygıya kapılabilir. Ancak basit bir kaygılanma, fobi olarak nitelendirilemez. Birinin ölüm korkusu hastalığına sahip olduğunu düşünebilmek için sayılan belirtilerden bir veya bir kaçının yoğun şekilde yaşanıyor olması gerekmektedir. En bilinen ve sık görülen belirtiler ise şunlardır:
· Ölüm hakkında yoğun düşünmek ve düşünme esnasında yükselen bir endişe ya da korkuya kapılmak
· Ölümle ilgili düşüncelerle birlikte yüksek ateş, çarpıntı, baş dönmesi hissedilmesi
· Ölümle ilgili temalardan (örn.dizi film sahneleri, cenaze merasimleri, yakın ölümler vs.)kaçınmak, bunlara maruz kalındığında aşırı tepkiler vermek
· Tipik anksiyete davranışları geliştirmek, depresyon.
Ölüm Korkusu Psikolojik Midir?
Ölüm korkusunun aşırı şekilde hissedilmiş olması, bazen var olan psikolojik sorunların bir sonucu olabileceği gibi, tek başına belli psikolojik rahatsızlıkların sebebi de olabilir. Araştırmalar anksiyete sahibi insanların ölüm korkusuna daha kolay sahip olabileceğini ortaya koymaktadır. Bu şekilde bir rahatsızlığı olmayanlarda ise ölüm kaygısıyla birlikte depresyon ve anksiyete korkuları oluşması da mümkündür. Yada ölüm korkusu, bir süre sonra bu kaygıyla ilişkili başka şeylere yönelik de aşırı kaygı geliştirmeye sebep olabilir, örneğin; cesetten korkma, cenaze vb.merasimlerden korkma..
Ölüm Korkusu Yüzünden Uyuyamamak Neden Olur?
Bazı kişiler yaşadıkları yoğun ölüm kaygısı sebebiyle uyku problemi yaşamaktadırlar. Ancak bunların önemli bir kısmının başka bir korkunun görünüş biçimi olabileceği görülmektedir. Örneğin, uyku apnesi yaşayanlar, nefes problemi yaşayanlar yada tamamen uyku fobisi olan kişiler uykuya karşı bir reaksiyon gerçekleştirdiklerinden ötürü uyursalar öleceklermiş hissine kapıldıkları için uyuyamamaktadırlar. Dolayısıyla bu durumda odaklanılması gereken bu gibi durumların var olup olmadığının tespitidir.
Ölüm Korkusunu Yenmek İçin İzlenen Tedaviler Nelerdir?
Yukarıda ölüm korkusunun var olan bazı problemlerin sonucu olabileceği ifade edilmişti. Bu bağlamda tedavi edilmeden önce kişinin var olan “anksiyete sorunlarına” odaklanılması ve ölüm korkusunun kaynağının tespit edilmesi gerekir, bu da farklı tedavi şekillerini ortaya çıkarabilir. Anksiyete tedavileri ise uzman psikiyatristler yada psikologlar tarafından gerçekleştirilir. Grup terapileri ya da bireysel psikoterapi seanslarıyla bu korkunun üstesinden gelmek mümkündür.
Ölüm Korkusu Olanlar Ne Yapmalı? Ölüm Korkusunu Yenmenin Yolları Nelerdir?
Ölüm korkusuyla ilgili aşırı anksiyete geliştirme hallerinde kişiler uzman psikiyatristlerden randevu alarak tedavi olabilecekleri gibi, psikologlarla yürütecekleri seanslar ile birlikte de korkunun üstesinden gelebilirler. Ancak yine de kişinin ölüm korkusunu yenmesi için bazı öneriler mevcut:
· Hayatı anlamlı kılacak değerler ya da uğraşlar yaratmak. Bu, kişilerin yaşamın değerli olduğunu hissettirerek ölümün doğal bir süreç olduğunu ve korkulacak bir şey olmadığını anlamalarını sağlar.
· Üretmek/ Miras bırakmak. Alanında saygın bir çok psikiyatr bugün insanların geliştirdiği bir çok eylemin ardında aslında ölüm ve unutulma korkusuna karşı geliştirilen bir mekanizma olduğunu söylemektedir. Örneğin en basiti soyun devamını sağlamak ile kişi arkasında kendisi olmasa da yaşayacak bir miras bıraktığını düşünerek ölüm korkusuna bir mekanizma geliştirmektedir. Aynı şekilde bir eser üretmek, kayda değer anlamlı işler başarmış olmak da kişiyi ölümün aslında bir son bir bitiş olmayabileceğini düşünmeye sevkeder. Mevlana’nın da dediği gibi: “Kubbe’de kalan hoş bir seda imiş”!
· Geçici olan şeylere bağlılıklardan mümkün mertebe arınmak. Aslında bu kadim felsefelerden beslenen bir öğreti: Kaybedecek çok şeyi olan, çok mutsuz olur. Ölüm de, bütün bunları kaybetmeye geliştirilen bir hassasiyet biçimi olabilir. Kişi, hayatında maddi olarak sahip oldukları varlıkları yerine anlamlı değerlere yönelirse, ölümün kaybetmek olmadığının farkına vararak bu korkuyu aşabilir.
· Elinden geleni ve gelmeyeni bilmek.. Kadim öğretilerden en bilinenlerden biri de Stoacı felsefedir. Hayata dair çok önemli bakış açıları geliştiren Stoacı felsefenin temel öğretilerinden biri de şudur: “Değiştiremeyeceğiniz şeyleri kontrol etmekten vazgeçmeli, değiştirebileceğimiz şeylere odaklanmalıyız.” Ölüm, değiştiremeyeceğimiz doğal bir döngüyse, bunu kontrol etmeye hakkında evham yapmaya yada aşırı duygular geliştirmeye gerek de yoktur. Önemli olan, değiştirebileceğimiz şeylere odaklanmak. Bunların iyi olması, yaşamdan duyulan tatmin duygusunu artıracak ve ölümün çok da bir değeri kalmayacaktır.
· Yüzleşin. Diğer korkulardaki gibi, ölüm korkusunu aşmanın da en kesin ve kalıcı çözümü diğer yöntemlerle karşılaştırıldığında daha zor olsa da, onunla yüzleşmektir. Ölümün doğal bir süreç olduğuyla yüzleşin. Cenazelerden, ölüm haberlerinden kaçınmayın. Hatta kendinizi, maruz bırakma pratikleri yaparak aşama aşama bu süreci kendi bilincinizde normalleştirin. Kendi kendinizin öğretmeni olun, bu korkuyu öğrenmek, onu aşmanın yollarını da öğrenmektir. Aynı şekilde yüzleşmek, kısa süre sonra kabullenmeyi de beraberinde getirir.
Ölüm Korkusu İçin Edilecek Dua Nedir?
Genel olarak tüm korkular ve kaygılarla ilgili okunabilecek dua ve anlamı:
“Allahümme aminun min külli şey'in haifün fe biemnike min külli şey'in ve havfi külli şey'in minke amini mimma ehafü ve ahzerü inneke ala külli şey'in kadir.
Ya settaru stürni!
bi setrikellezi seterde bihi ala zalike fela aynün terake vela yedün tesılü ileyke ve sallallahü ala seyyidina muhammedin ve alihi ve sahbihi ve selleme bi rahmetike ya Erhamerrahimin.”
Duanın Anlamı:
“Yarabbi sen her şeyden emin ve salimsin. Her şey senden korkmaktadır. Her şeyden salim ve amin olmanın vesilesiyle beni, korktuğum ve korunduğum her şeyden amin ve salim kıl. Gerçekte sen korktuğum ve korunduğum her şeyden beni emin ve salim kıl. Gerçekte sen her şey üzerine kadirsin.”
